Podstawową przyczyną wykreślenia z rejestru jako podatnika VAT jest jego zgłoszenie o zaprzestaniu prowadzenia działalności. Jednak przepisy ustawy o VAT powołują wiele innych przypadków, kiedy to naczelnik urzędu wykreśli podatnika z rejestru podatników VAT czynnych. Ponadto określają, kiedy podatnik po wykreśleniu z rejestru zostanie do niego przywrócony.
Przyczyny wykreślenia podatnika z rejestru VAT
Naczelnik urzędu skarbowego wykreśla z urzędu podatnika z rejestru jako podatnika VAT bez konieczności zawiadomienia o tym podatnika zgodnie art. 96 ust. 9 pkt 1-6 ustawy o VAT jeżeli:
- podmiot ten nie istnieje,
- mimo podjętych udokumentowanych prób nie ma możliwości skontaktowania się z podatnikiem albo jego pełnomocnikiem,
- dane podane w zgłoszeniu VAT-R są niezgodne z prawdą,
- podatnik albo jego pełnomocnik nie stawia się na wezwania organu podatkowego,
- posiadane informacje wskazują na prowadzenie przez podatnika działań, których zamiarem jest wykorzystanie działalności banków lub SKOK do celów związanych z wyłudzeniami skarbowymi,
- wobec podmiotu sąd orzekł, na podstawie odrębnych przepisów, zakaz prowadzenia działalności gospodarczej.
Ponadto, w myśl art. 96 ust. 9a pkt 1-5 ustawy o VAT, wykreśleniu z urzędu z rejestru jako podatnik VAT podlega również podatnik, który:
- zawiesił wykonywanie działalności zgodnie z przepisami na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy,
- miał obowiązek złożyć deklaracje VAT, ale ich nie złożył za 3 kolejne miesiące lub za jeden kwartał,
- składał przez 6 kolejnych miesięcy lub 2 kolejne kwartały deklaracje VAT, w których nie wykazał sprzedaży, nabycia towarów lub usług ani importu towarów z kwotami podatku do odliczenia,
- wystawiał faktury lub faktury korygujące, które dokumentowały czynności, które nie zostały dokonane,
- prowadząc działalność, wiedział lub miał uzasadnione podstawy do tego, aby przypuszczać, że dostawcy lub nabywcy, którzy biorą udział pośrednio lub bezpośrednio w dostawie tego samego towaru lub usługi, uczestniczą w nierzetelnym rozliczaniu podatku w celu odniesienia korzyści majątkowej.
Wykreślenie bez zawiadomienia
Z literalnego brzmienia art. 96 ust. 9 pkt 1-6 ustawy o VAT wynika, że wykreślenie podatnika następuje z urzędu bez konieczności zawiadamiania o tym podatnika. W związku z tym wykreślenie podatnika z rejestru VAT nie wymaga nawet zawiadomienia podatnika o tym fakcie.
Orzecznictwo sądowe w tym zakresie jest niejednolite. Przykładowo w prawomocnym wyroku WSA w Warszawie z dnia 20 listopada 2020 r., sygn. akt III SA/Wa 29/20, uznał, że nie jest dopuszczalne wykreślenie z rejestru podatników VAT dokonane przez naczelnika w formie zawiadomienia, w przypadku, gdy do takiego wykreślenia dochodzi z urzędu. Zdaniem Sądu w takim przypadku konieczne jest wydanie decyzji, bowiem tu z urzędu organ rozstrzyga o prawach i obowiązkach podatnika – o statusie podatnika VAT, a także w konsekwencji o prawie do odliczenia VAT naliczonego. Zdaniem WSA wydanie rozstrzygnięcia w formie decyzji gwarantowałoby podatnikowi możliwość zapoznania się z nią w sposób skuteczny i dla niego zrozumiały ze skutkami sytuacji, w której się znalazł. Wyrok ten dotyczył wykreślenia z rejestru podatników VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 3 ustawy o VAT, tj. z uwagi na fakt, że dane podane w zgłoszeniu rejestracyjnym okazały się niezgodne z prawdą.
Natomiast WSA w Łodzi w wyroku z dnia 26 sierpnia 2020 r., sygn. akt I SA/Łd 190/20 (orzeczenie prawomocne), orzekł, że wykreślenie z urzędu podatnika z rejestru podatników VAT na podstawie art. 96 ust. 9 ustawy o VAT jest czynnością materialno-techniczną i z uwagi na przesłanki zawarte w tym przepisie nie zachodzi potrzeba wydawania decyzji, postanowienia czy też innego aktu prawnego. W tym przypadku podatnik został wykreślony z rejestru VAT na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT.
Przywrócenie podatnika do rejestru
Jak wynika z art. 96 ust. 9b ustawy o VAT, jeżeli podatnik, który został wykreślony z rejestru z uwagi na zawieszenie działalności, w okresie jej zawieszenia będzie wykonywał czynności opodatkowane VAT, to zobowiązany jest przed dniem:
- zawieszenia działalności gospodarczej albo
- rozpoczęcia wykonywania takich czynności w okresie zawieszenia działalności gospodarczej
zawiadomić o tym właściwego naczelnika urzędu skarbowego, wskazując okres, w którym będzie wykonywał te czynności.
W przypadku złożenia takiego zawiadomienia naczelnik urzędu nie wykreśli podatnika z rejestru albo przywróci jego rejestrację na okres wskazany w zawiadomieniu. Jeżeli okres ten jest krótszy od okresu zawieszenia działalności, art. 96b ust. 9a pkt 1 ustawy o VAT stosuje się odpowiednio. Warto podkreślić, że podatnik, który został wykreślony z powodu zawieszenia działalności na okres co najmniej 6 kolejnych miesięcy, zostaje zarejestrowany bez konieczności składania VAT-R ponownie jako podatnik VAT z dniem wznowienia wykonywania działalności, ze statusem takim, jaki posiadał przed dniem jej zawieszenia.
Natomiast podatnik wykreślony z urzędu z rejestru na podstawie art. 96 ust. 9 pkt 1-4 i ust. 9a pkt 2 ustawy o VAT, czyli m.in. z powodu braku możliwości skontaktowania się z nim albo jego pełnomocnikiem albo nieskładania deklaracji VAT za 3 kolejne miesiące, może w terminie 2 miesięcy od dnia wykreślenia złożyć wniosek o przywrócenie do rejestru. W takich przypadkach nie jest już zobowiązany do złożenia ponownego VAT-R ani jego aktualizacji. Przy czym, naczelnik urzędu przywróci zarejestrowanie podmiotu jako podatnika VAT czynnego, jeżeli udowodni on, że prowadzi opodatkowaną działalność, a w przypadku nieskładania deklaracji pomimo takiego obowiązku – jeśli najpóźniej wraz ze złożeniem wniosku o przywrócenie zarejestrowania złoży brakujące deklaracje (przykład). Zasada ta ma zastosowanie również, gdy podatnik w złożonych deklaracjach nie wykaże sprzedaży, nabycia towarów lub usług ani importu towarów z kwotami podatku do odliczenia i okoliczność ta wynika, zgodnie z wyjaśnieniami podatnika, ze specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej.
Trzeba także podkreślić, że naczelnik urzędu przywraca zarejestrowanie podatnika, bez konieczności składania zgłoszenia rejestracyjnego, jeżeli podatnik:
- wykaże, że prowadzi działalność gospodarczą, a wystawienie faktury lub faktury korygującej (o których mowa w art. 96 ust. 9a pkt 4 ustawy o VAT) było wynikiem pomyłki lub nastąpiło bez wiedzy podatnika (art. 96 ust. 9i),
- udowodni, że prowadzone przez niego działania nie są realizowane z zamiarem, o którym mowa w art. 96 ust. 9 pkt 5 ustawy o VAT, albo wyjdą na jaw inne okoliczności lub dowody, z których wynikał brak tego zamiaru (art. 96 ust. 9j),
- wykaże, że brak wykazanej w deklaracjach sprzedaży – innej niż zwolniona od podatku – jest związany ze specyfiką prowadzonej działalności gospodarczej, a nie z zaprzestaniem sprzedaży, innej niż zwolniona od podatku (art. 96 ust. 10c ustawy o VAT).
Źródło: www.gofin.pl
