Będąc aktywnym przedsiębiorcą na terenie kilku państw członkowskich, w tym samym czasie, możesz być objętym zabezpieczeniem społecznym wyłączenie tylko w jednym państwie. Prowadząc działalność gospodarczą na własny rachunek w danym państwie członkowskim, powinieneś być objęty przepisami z zakresu zabezpieczenia społecznego, które obowiązują w danym państwie, niezależnie od tego, w którym państwie mieszkasz, ani też w którym państwie zarejestrowałeś działalność gospodarczą. Jednak istnieje możliwość, aby w takiej sytuacji w dalszym ciągu odprowadzać składki na ubezpieczenie społeczne w Polsce, po spełnieniu poniżej opisanych warunków.
PRZENIESIENIE DZIAŁALNOŚĆ NA WŁASNY RACHUNEK DO INNEGO PAŃSTWA
Jeśli od pewnego czasu prowadzisz działalność na własny rachunek w Polsce i postanowisz, że przez okres nie dłuższy niż 24 miesiące będziesz ją prowadzić na terytorium innego państwa członkowskiego, nadal możesz być ubezpieczony w Polsce. Abyś mógł skorzystać z tego uregulowania, musisz:
- prowadzić działalność na własny rachunek w Polsce przez co najmniej 2 miesiące przed przeniesieniem tej działalności za granicę (krótsze okresy będą wymagać indywidualnej oceny w konkretnych przypadkach),
- udokumentować prowadzenie działalności fakturami, rachunkami lub umowami,
- utrzymywać w kraju infrastrukturę niezbędną do podjęcia działalności po powrocie do kraju przez cały okres wykonywania działalności za granicą.
Jeśli planujesz czasowo przenieść działalność do jednego z państw członkowskich, to przenoszona działalność powinna mieć podobny charakter do tej, którą wykonujesz w Polsce.
Jeśli spełniłeś warunki, aby w trakcie prowadzenia działalności na terenie innego państwa członkowskiego w dalszym ciągu obejmowały Cię polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego, to powinieneś złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia A1. Wniosek złóż w oddziale ZUS właściwym ze względu na zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności. Zaświadczenie to potwierdza, że nadal jesteś objęty zabezpieczeniem społecznym w Polsce.
Jeśli nie spełniłeś warunków, aby w trakcie prowadzenia działalności na terenie innego państwa w dalszym ciągu obejmowały Cię polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego, powinieneś zgłosić się do ubezpieczeń w państwie, w którym czasowo prowadzisz działalność.
DZIAŁALNOŚĆNA WŁASNY RACHUNEK PROWADZONA W DWÓCH LUB W KILKU PAŃSTWACH
Jeśli mieszkasz w Polsce i jednocześnie prowadzisz działalność na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich, będziesz objęty zabezpieczeniem społecznym w państwie zamieszkania, jeżeli wykonujesz w tym państwie znaczną część tej działalności. Aby określić, czy prowadzisz działalność na własny rachunek w znacznym stopniu w państwie zamieszkania, musisz uwzględnić takie kryteria jak:
- obrót,
- czas pracy,
- liczbę świadczonych usług,
- dochód.
Jeśli w trakcie przeprowadzania ogólnej oceny okaże się, że spełniasz co najmniej 25% tych kryteriów w państwie zamieszkania, to w tym państwie będziesz objęty zabezpieczeniem społecznym. Uwzględnienie tych kryteriów jest obowiązkowe do ustalenia znacznej części pracy w danym kraju, jednak lista ta nie jest wyczerpująca. Można wziąć pod uwagę także inne kryteria.
Jeśli mieszkasz w Polsce i prowadzisz działalność na własny rachunek w dwóch lub w kilku państwach członkowskich jednocześnie, ale nie wykonujesz w Polsce znacznej części działalności, to będziesz objęty zabezpieczeniem społecznym w tym państwie, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla tej działalności. Centrum zainteresowania określa się, biorąc pod uwagę wszystkie aspekty prowadzonej działalności, a zwłaszcza:
- stałe miejsce prowadzenia działalności,
- jej zwyczajowy charakter,
- okres trwania działalności,
- liczbę świadczonych usług,
- Twój zamiar, który wynika ze wszystkich uwzględnionych okoliczności.
Przy ustalaniu, w którym państwie członkowskim będziesz ubezpieczony, musisz również uwzględnić sytuację, w jakiej prawdopodobnie będziesz w ciągu kolejnych 12 miesięcy. Możesz również wziąć pod uwagę przeszłą działalność, o ile ukazuje wystarczająco wiarygodny obraz Twojej obecnej działalności.
Jeśli spełniłeś warunki, aby w trakcie prowadzenia działalności na terenie innego państwa członkowskiego w dalszym ciągu obejmowały Cię polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego, to powinieneś złożyć wniosek o wydanie zaświadczenia A1. Wniosek złóż w oddziale ZUS właściwym ze względu na zarejestrowaną siedzibę lub miejsce prowadzenia działalności.
Jeśli nie spełniłeś warunków, aby w trakcie prowadzenia działalności na terenie innego państwa członkowskiego w dalszym ciągu obejmowały Cię polskie przepisy w zakresie zabezpieczenia społecznego, powinieneś zgłosić się do ubezpieczeń w państwie członkowskim, w którym znajduje się centrum zainteresowania dla Twojej działalności. To w tym państwie musisz uzyskać zaświadczenie A1. Potwierdzi ono, że nie powinieneś odprowadzać w Polsce składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
PROWADZENIE DZIAŁALNOŚCI NA WŁASNY RACHUNEK W JEDNYM PAŃSTWIE I PRACA NAJEMNA W INNYM PAŃSTWIE
Jeśli prowadzisz działalność na własny rachunek w jednym państwie członkowskim i w tym samym czasie wykonujesz pracę najemną w innym państwie członkowskim, to będziesz objęty zabezpieczeniem społecznym w państwie, w którym wykonujesz pracę najemną. Jeśli pracujesz w Polsce, a działalność na własny rachunek prowadzisz w innym państwie członkowskim, powinieneś złożyć do ZUS wniosek o wydanie zaświadczenia A1.
Jeśli pracę najemną wykonujesz w innym państwie członkowskim, a w Polsce prowadzisz działalność na własny rachunek, to powinieneś uzyskać zaświadczenie A1 z instytucji ubezpieczeniowej państwa, w którym wykonujesz pracę najemną. Dokument ten będzie potwierdzał, że nie powinieneś odprowadzać w Polsce składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.
Jeśli masz wątpliwości, w którym państwie w świetle prawa unijnego znajduje się Twoje miejsce zamieszkania, powinieneś wziąć pod uwagę następujące kryteria pomocnicze:
- czas trwania i ciągłość pobytu na terytorium poszczególnych państw członkowskich,
- sytuację, w której jesteś, w tym:
a. charakter i specyfikę Twojej pracy, a w szczególności:
- miejsce, w którym jest ona zazwyczaj wykonywana,
- jej stały charakter,
- czas trwania każdej umowy o pracę,
b. swoją sytuację rodzinną oraz więzi rodzinne,
c. prowadzenie przez Ciebie jakiejkolwiek działalności o charakterze niezarobkowym,
d. jeśli jesteś studentem – źródło Twojego dochodu,
e. swoją sytuację mieszkaniową (czy ma ona charakter stały),
f. państwo członkowskie, które dla celów podatkowych jest uważane za Twoje miejsce zamieszkania.
Instytucja ustalająca, którymi przepisami będziesz objęty, musi brać pod uwagę przede wszystkim Twoje zamiary wynikające z zaistniałych okoliczności. Istotne są zwłaszcza powody, które skłoniły Cię do wyjazdu za granicę. Uznaje się je za rozstrzygające dla ustalenia Twojego rzeczywistego miejsca zamieszkania.
Do wniosku o ustalenie, w którym państwie powinieneś być objęty zabezpieczeniem społecznym, lub do wniosku o wydanie zaświadczenia A1 powinieneś dołączyć wypełnione oświadczenie o miejscu zamieszkania.
DZIAŁALNOŚĆ ZA GRANICĄ DŁUŻSZA NIŻ 24 MIESIĄCE
Przeniosłeś działalność na własny rachunek tymczasowo na teren innego państwa członkowskiego na 24 miesiące i miałeś na ten czas potwierdzone zaświadczenie A1. Kiedy upłynie termin ważności tego zaświadczenia, powinieneś zacząć opłacać składki w tym państwie.
Istnieje jednak możliwość, abyś dalej był objęty zabezpieczeniem społecznym w Polsce. Zgłoś się do Oddziału ZUS w Kielcach, Wydziału Ubezpieczeń i Składek 1, ul. Piotrkowska 27, 25-510 Kielce. Zwróci się on w Twoim imieniu z wnioskiem o zawarcie porozumienia wyjątkowego do instytucji państwa, w którym prowadzisz obecnie działalność. Jeśli instytucja zagraniczna wyrazi zgodę, do zakończenia prowadzenia działalności za granicą będziesz mógł w dalszym ciągu opłacać składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne w Polsce.
Porozumienie wyjątkowe może również zostać zawarte, gdy z góry wiadomo, że okres przeniesienia działalności za granicę będzie trwał dłużej niż 24 miesiące. W takiej sytuacji powinieneś od razu wystąpić do Oddziału ZUS w Kielcach o zawarcie porozumienia wyjątkowego z instytucją zagraniczną na cały okres prowadzenia działalności za granicą.
Oddział ZUS jedynie występuje z wnioskiem o wyrażenie przez instytucję innego państwa członkowskiego zgody na utrzymanie stosowania polskich przepisów w zakresie zabezpieczenia społecznego. To nie Oddział ZUS w Kielcach wydaje zgodę. Zgodę wydaje (bądź jej odmawia) instytucja zagraniczna i to od jej oceny stanu faktycznego zależy rozpatrzenie sprawy.
Źródło: www.zus.pl
