Firmy rodzinne mają wciąż duży udział w całościowej liczbie przedsiębiorstw, a jednym z większych problemów jest zapewnienie im sukcesji. Dlatego też ustawodawca w ramach ustawy o zmianie ustaw w celu ograniczenia obciążeń regulacyjnych, która zacznie obowiązywać z dniem 1 stycznia 2020 r., wprowadził zmiany również w zarządzie sukcesyjnym. Dzięki nowelizacji możliwe stanie się m. in. łatwe przeniesienie koncesji i zezwoleń na nabywcę przedsiębiorstwa, które działa w oparciu o takie decyzje.
Nowelizacja ustaw rozwiązuje problem sukcesji firmy w przypadku, gdy jej działalność opiera się na decyzjach, takich jak koncesje czy zezwolenia. Obecnie prawo nie przewiduje generalnej możliwości (jednolitej procedury) przeniesienia praw i obowiązków wynikających z takich decyzji za życia ich adresata.
Znowelizowane przepisy wprowadzają możliwość przeniesienia decyzji związanych z przedsiębiorstwem w przypadku jego zbycia. Umożliwiają przejęcie praw z decyzji związanych z przedsiębiorstwem przez jego nabywcę – w przypadku, gdy do nabycia dochodzi na podstawie czynności prawnej, najczęściej umowy.
Nabywcą przedsiębiorstwa w rozumieniu przepisów będzie przedsiębiorca, który na podstawie umowy nabędzie przedsiębiorstwo w całości, w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu. Przy czym nabycie przedsiębiorstwa będzie musiało nastąpić bezpośrednio od:
- przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG,
- przedsiębiorcy wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG i jego małżonka,
- przedsiębiorców będących wspólnikami spółki cywilnej.
Nabywca takiego przedsiębiorstwa będzie mógł złożyć do organu administracji publicznej, który wydał decyzję (np. koncesję czy zezwolenie), wniosek o przeniesienie na niego tej decyzji w terminie 3 miesięcy od dnia nabycia przedsiębiorstwa. Do czasu upływu tego terminu decyzja nie wygaśnie.
Przeniesienie takiej decyzji będzie możliwe, jeżeli:
- spełnione będą warunki do uzyskania tej decyzji, określone w odrębnych przepisach,
- nabywca przedsiębiorstwa przedłoży dokumenty potwierdzające spełnienie tych warunków,
- nabywca przedsiębiorstwa oświadczy, że przyjmuje wszystkie warunki zawarte w tej decyzji i zobowiązuje się do wykonania związanych z nią obowiązków,
- nabywca przedsiębiorstwa przedłoży pisemną zgodę pozostałych nabywców przedsiębiorstwa na przeniesienie na niego decyzji związanej z przedsiębiorstwem, w przypadku gdy przedsiębiorstwo nabyło kilka osób.
Powyższa regulacja nie będzie mieć zastosowania, gdy zgodnie z odrębnymi przepisami decyzja będzie mogła zostać wydana wyłącznie wobec osoby fizycznej (co świadczy o jej osobistym charakterze), a także, gdy prawa i obowiązki wynikające z decyzji przejdą z mocy prawa na nabywcę przedsiębiorstwa (np. pozwolenie wodno- prawne wydawane na podstawie Prawa wodnego czy pozwolenie zintegrowane wydawane na podstawie Prawa ochrony środowiska).
Komplikacje w funkcjonowaniu firmy mogą również pojawić się w związku ze śmiercią małżonka przedsiębiorcy, jeżeli przedsiębiorstwo stanowiło w całości mienie przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG i jego małżonka, a małżonek ten nie był przedsiębiorcą.
W takim przypadku małżeństwo ustaje, a udział małżonka w składnikach przedsiębiorstwa wchodzi do spadku po zmarłym małżonku przedsiębiorcy i jest dziedziczony przez jego spadkobierców.
Choć firma może funkcjonować nadal, to trudności mogą dotyczyć dysponowania poszczególnymi przedmiotami należącymi do spadku. W związku z tym nowelizacja umożliwi zapewnienie tymczasowego zarządu udziałem w przedsiębiorstwie objętego spadkiem.
Tymczasowy przedstawiciel nie będzie uzyskiwał uprawnień do wykonywania działalności gospodarczej, tj. nie stanie się np. pracodawcą, uprawnionym do wystawiania faktur czy korzystania z koncesji. Jego rola będzie ograniczona do zarządu majątkiem, podobnie jak w przypadku wykonawcy testamentu.
Do powołania tymczasowego przedstawiciela będą stosowane odpowiednio przepisy dotyczące powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy. Nie będzie on jednak wpisywany do CEIDG.
Ustanowienie tymczasowego przedstawiciela:
- Powołanie przedstawiciela oraz jego zgoda – obie te czynności muszą nastąpić w formie aktu notarialnego,
- tymczasowy przedstawiciel musi mieć pełną zdolność do czynności prawnych,
- można powołać tylko jednego tymczasowego przedstawiciela (w jednym czasie),
- do powołania przedstawiciela są uprawnieni: małżonek spadkodawcy (czyli przedsiębiorca), spadkobierca, który przyjął spadek albo zapisobiorca windykacyjny, który przyjął zapis windykacyjny obejmujący udział małżonka w przedsiębiorstwie,
- powołanie tymczasowego przedstawiciela wymaga zgody osób, którym łącznie przysługuje udział w przedsiębiorstwie (w udziale objętym spadkiem) większy niż 85/100 – zgody te również wymagają formy aktu notarialnego.
