Badania lekarskie pracowników to jeden z podstawowych czynników, który wpływa na możliwość dopuszczenia pracownika do wykonywania pracy.
Zgodnie z art. 211 Kodeksu Pracy, przestrzeganie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy jest podstawowym obowiązkiem pracownika. Pracownik jest zobowiązany m.in. do poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim. Powinien on także stosować się do wszelkich wskazań lekarskich. Pracodawca natomiast jest zobowiązany skierować pracownika do lekarza medycyny pracy, a na podstawie wydanych zaleceń zapewnić ich wykonanie. Nie może on dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Jeśli pracownik odmawia poddania się badaniom, pracodawca nie ma prawa dopuścić go do pracy. W takiej sytuacji, za czas nie wykonywania pracy pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie.
Jeśli pracodawca, pomimo braku aktualnych badań przez pracownika, dopuści go do pracy, będzie podlegał karze. Zgodnie z Kodeksem Pracy, kto, będąc odpowiedzialnym za stan bezpieczeństwa i higieny pracy albo kierując pracownikami lub innymi osobami fizycznymi, nie przestrzega przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, podlega karze grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł. W sytuacji kiedy doszłoby do wypadku w czasie pracy, a pracownik nie będzie posiadał aktualnego zaświadczenia zdrowotnego, może zostać to uznane za bezpośrednią przyczynę zdarzenia. Z tego tytułu mogą zostać podjęte odpowiednie kroki prawne.
Jakie wyróżniamy rodzaje badań lekarskich?
Badania lekarskie pracowników obejmują cztery grupy badań: wstępne, okresowe, kontrolne oraz końcowe. Pracodawca ma obowiązek skierować pracownika na badanie wstępne, badanie okresowe oraz kontrolne. Badania końcowe przeprowadza się na wniosek pracownika.
Badania wstępne – zgodnie z art. 229. ust. 1 Kodeksu Pracy wstępnym badaniom lekarskim podlegają osoby przyjmowane do pracy, pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszeni na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe. Badaniom wstępnym nie podlegają natomiast pracownicy, którzy zostali zatrudnieni ponownie do pracy u danego pracodawcy na to samo stanowisko lub na stanowisko o takich samych warunkach pracy, na podstawie kolejnej umowy o pracę zawartej w ciągu 30 dni po rozwiązaniu lub wygaśnięciu poprzedniej umowy o pracę z tym pracodawcą.
Badanie okresowe – podlegają im wszyscy aktualnie zatrudnieni pracownicy. Częstotliwość tych badań ustala każdorazowo lekarz w zależności od stanu zdrowia pracownika oraz warunków charakterystycznych dla zajmowanego stanowiska pracy.
Badania kontrolne – w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku.
Dodatkowo, pracodawca zatrudniający pracowników w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub też pyłów zwłókniających, jest obowiązany zapewnić tym pracownikom okresowe badania lekarskie także po zaprzestaniu pracy w kontakcie z tymi substancjami, czynnikami lub pyłami, po rozwiązaniu stosunku pracy, jeżeli zainteresowana osoba zgłosi wniosek o objęcie takimi badaniami.
Badania końcowe – jako jedyne badania profilaktyczne przeprowadzane są na wniosek pracownika. Wykonuje się je, kiedy stosunek pracy uległ rozwiązaniu. Pracownik ma prawo żądać takich badań, jeśli pracował w warunkach narażenia na działanie substancji i czynników rakotwórczych lub pyłów zwłókniających. Badania te mogą być pomocne przy ustaleniu, czy pracownik cierpi na chorobę zawodową. Wyniki badań należy przechowywać w aktach osobowych byłego pracownika.
Badania wstępne przeprowadzane są przed rozpoczęciem pracy, natomiast badanie okresowe i kontrolne powinny być przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy. Za czas nie wykonywania pracy w związku z przeprowadzanymi badaniami, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia. W razie przejazdu na badania do innej miejscowości pracownikowi przysługują należności na pokrycie kosztów przejazdu, zgodnie z zasadami obowiązującymi przy podróżach służbowych.
W razie stwierdzenia u pracownika objawów wskazujących na powstawanie choroby zawodowej, pracodawca jest zobowiązany, na podstawie orzeczenia lekarskiego, w terminie i na czas określony w tym orzeczeniu, przenieść pracownika do innej pracy. Praca ta nie powinna narażać pracownika na działanie czynnika, który wywołał te objawy. W sytuacji, gdy przeniesienie do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługuje dodatek wyrównawczy przez okres nie przekraczający 6 miesięcy.
1 lipca 2023 r., przestał obowiązywać stan zagrożenia epidemicznego wprowadzony w Polsce w związku z zakażeniami wirusem SARS-CoV-2. Pracodawca i pracownik są obowiązani niezwłocznie podjąć wykonywanie zawieszonych w czasie stanu epidemii i stanu zagrożenia epidemicznego badań i wykonać je w okresie nie dłuższym niż 180 dni od dnia odwołania tego stanu.
Źródło: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-badanie-okresowe-pracownikow