W praktyce większość osób ma świadomość, że darowizna w najbliższej rodzinie jest zwolniona z podatku od spadku i darowizn. Jednak nie wszyscy wiedzą, że w niektórych przypadkach, aby zwolnienie przysługiwało, należy dopełnić pewnych formalności w urzędzie skarbowym. Ponadto obowiązują kwoty wolne od podatku w zależności od grupy podatkowej, w jakiej znajduje się darczyńca. Czy darowizna od rodziców jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn? Odpowiedź znajdziesz w artykule.
Darowizna od rodziców – w której grupie podatkowej?
Wszystkie darowizny bez wyjątku opodatkowane są podatkiem od spadku i darowizn. Jednak w poszczególnych grupach podatkowych przewidziane zostały pewne zwolnienia. W zależności od grupy podatkowej darczyńcy zostały określone kwoty wolne od podatku i jeżeli wartość darowizny ich nie przekroczy, wówczas obdarowany nie ma obowiązku zapłaty podatku.
Na gruncie podatku od spadków i darowizn wyróżnia się następujące grupy podatkowe:
| Grupa podatkowa | Kto należy? | Kwota wolna od podatku |
| Grupa 1 | małżonek, zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki), wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie), rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb, zięć, synowa, teściowie | 9637 zł |
| Grupa 2 | zstępni rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych | 7276 zł |
| Grupa 3 | pozostałe osoby, nie zaliczone do pozostałych grup | 4902 zł |
Jednak jeżeli nabycie na własność rzeczy bądź praw majątkowych od tej samej osoby następuje więcej niż jeden raz, to wówczas ujmuje się wartość przekazanej darowizny łącznie w okresie 5 lat poprzedzających rok, w którym nastąpiło ostatnie nabycie. Suma wszystkich otrzymanych darowizn od jednej osoby w ciągu 5 lat będzie stanowiła podstawę opodatkowania.
W ramach grupy 1 wyróżnia się tzw. grupę 0. Należą do niej:
- małżonek,
- zstępni (np. syn, córka, wnuki, prawnuki),
- wstępni (np. matka, ojciec, dziadkowie),
- pasierb,
- rodzeństwo,
- ojczym,
- macocha.
W przypadku 0 grupy podatkowej wszystkie darowizny, bez względu na ich wartość, mogą być zwolnione z opodatkowania. Po przekroczeniu kwoty wolnej nadal można skorzystać ze zwolnienia. Otrzymanie darowizny od tej grupy osób wymaga jednak jej zgłoszenia właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego na druku SD-Z2. Obowiązek zgłoszenia powstaje po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku, która dla grupy 1 (w tym grupy 0) wynosi 9637 zł.
Podatek od spadków i darowizn a darowizna od rodziców – czy wystąpi?
Rodzice należą do 0 grupy podatkowej, zatem wszelkie otrzymane od nich darowizny są całkowicie zwolnione od podatku od spadku i darowizn, pod warunkiem że po przekroczeniu kwoty wolnej od podatku 9637 zł zostanie dopełniony obowiązek zgłoszeniowy do US.
Darowizna od rodziców o wartości poniżej 9637 zł nie musi być zgłoszona do urzędu skarbowego i jest zwolniona z podatku. Darowiznę o wartości powyżej 9637 zł należy zgłosić do właściwego urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 – zgłoszenie o nabyciu własności rzeczy lub praw majątkowych w terminie 6 miesięcy od jej otrzymania. Dopiero wtedy darowizna jest zwolniona z podatku.
Niezgłoszona darowizna od rodziców – konsekwencje
Niezgłoszona darowizna od rodziców skutkuje tym, że jest ona opodatkowana na zasadach ogólnych. Oznacza to, że w takim wypadku darowizna powoduje konieczność złożenia deklaracji i zapłaty podatku.
W praktyce często zdarza się, że rodzice kupują mieszkanie dziecku, które wyjeżdża na studia. Obdarowany (dziecko) powinien zgłosić ten fakt do urzędu skarbowego na formularzu SD-Z2 w terminie 6 miesięcy od otrzymania mieszkania, w przeciwnym wypadku darowizna od rodziców jest opodatkowana podatkiem od spadków i darowizn.
Jeżeli nieświadomi rodzice i przyszły student nie zgłoszą takiej darowizny do urzędu skarbowego i po kilku latach okaże się, że student otrzymał mieszkanie, darowizna jest opodatkowana na zasadach ogólnych. W zależności od stanowiska urzędu skarbowego może się to wiązać również z karą za niedotrzymanie obowiązku zgłoszeniowego.
Brak zgłoszenia darowizny w urzędzie skarbowym traktowane jest jako oszustwo. Wówczas wysokość podatku wynosi od 3 do 20 proc. – w zależności od kwoty nadwyżki ponad limit wolny od podatku oraz powiązania osoby obdarowanej i obdarowującego.
Co ważne, rodzice powinni potrafić wykazać źródło pochodzenia pieniędzy na zakup mieszkania (zasadniczo zakup mieszkania wiąże się z dużym wydatkiem), tj. taki wydatek powinien mieć pokrycie w osiąganych przez nich dochodach. Brak takiego pokrycia może się dodatkowo wiązać z zapłatą podatku od nieujawnionych dochodów.
