Zgodnie z art. 18c ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu obniżenia składek na ubezpieczenia społeczne (Dz. U. z 2018 r. poz. 1577) od 1 stycznia 2019 r. osoby prowadzące działalność gospodarczą na niewielką skalę mogą skorzystać z opłacania za siebie składki na ubezpieczenia społeczne od obniżonej podstawy wymiaru. Podstawowym uwarunkowaniem tzw. „małego ZUS” jest uzyskany przychód, gdyż celem tej preferencji jest dostosowanie wysokości opłacania składek z tytułu na ubezpieczenia społeczne do możliwości finansowych przedsiębiorców.
Aby skorzystać w 2019 roku z „małego ZUS” trzeba jednak spełnić kilka warunków:
- działalność gospodarczą należy prowadzić na podstawie wpisu do CEIDG lub innych przepisów szczególnych,
- przychód z tytułu działalności gospodarczej ustalony proporcjonalnie w stosunku do okresu prowadzenia działalności w 2018 roku, nie mógł przekroczyć trzydziestokrotności kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu 2018 roku, jeśli była ona prowadzona przez cały rok to jest to kwota 63.000 zł,
- w 2018 roku działalność gospodarcza musiała być prowadzona dłużej niż 60 dni,
- przedsiębiorca w 2018 roku nie rozliczał się w formie karty podatkowej i korzystał ze zwolnienia sprzedaży od podatku VAT,
- w 2018 roku przedsiębiorca nie podlegał ubezpieczeniom społecznym lub ubezpieczeniu zdrowotnemu także z tytułu innej pozarolniczej działalności,
- przedsiębiorca nie spełnia warunków do opłacania składek tzw. „preferencyjnego ZUS”,
- przedsiębiorca nie wykonuje działalność na rzecz byłego pracodawcy.
Przedsiębiorca, ustali najniższą obowiązującą go podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w kilku krokach. W pierwszej kolejności powinien ustalić przeciętny miesięczny przychód uzyskany z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej według określonego wzoru w ustawie i zaokrąglić do pełnych groszy. Następnie należy pomnożyć przeciętny miesięczny przychód z działalności gospodarczej uzyskany w 2018 roku przez współczynnik ogłaszany przez Prezesa ZUS który 2019 r. wynosi 0,5083. Otrzymany wynik również należy zaokrąglić do pełnych groszy. Ostatnim krokiem jest porównanie wyniku z dolnym i górnym limitem podstawy wymiaru składek społecznych, obowiązującym osoby prowadzące działalność gospodarczą. Ustalona w ten sposób najniższa podstawa wymiaru składek nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (w 2019 r. – 2.859 zł) lub być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (w 2019 r. – nie niższa niż 675 zł).
Prawo do opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od podstawy ustalonej proporcjonalnie do przychodu jest ograniczone w czasie. Przedsiębiorca może bowiem opłacać niższe składki społeczne maksymalnie przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych.
W celu skorzystania z „małego ZUS” należy złożyć odpowiednie dokumenty wyrejestrowania oraz zarejestrowania w ustawowy terminie 7 dni liczonym od:
- 1 stycznia 2019 roku – jeśli działalność jest kontynuowana albo też jeśli z końcem grudnia 2018 roku zakończył się okres „preferencyjnego ZUS”,
- pierwszego dnia prowadzenia działalności gospodarczej lub wznowienia działalności gospodarczej,
- pierwszego dnia, w którym będą spełnione warunki do korzystania z „małego ZUS” (np. zakończył się okres „preferencyjnych składek” w trakcie roku).
Należy podkreślić, że możliwość skorzystania z „małego ZUS” jest dobrowolna, a wybór tej opcji ma wpływ na wysokość przysługujących świadczeń w przyszłości z ubezpieczeń społecznych, w tym zasiłek chorobowy, zasiłek opiekuńczy, zasiłek macierzyński.