Co do zasady rolnicy, zajmujący się jedynie prowadzeniem gospodarstwa rolnego i uzyskujące dochody z tego tytułu nie są zobowiązani do tego, by wykazywać przychód do opodatkowania PIT. Płacą oni wyłącznie podatek rolny, w wysokości zależnej od posiadanego areału oraz składki ubezpieczeniowe KRUS.
Nie mniej jednak aktywność gospodarcza rolników może wymagać ujęcia części przychodów rolnika w deklaracji PIT. Co prawda podatkiem dochodowym nie są opodatkowane przychodów z działalności rolniczej, z wyjątkiem tej związanej z produkcją z działów specjalnych produkcji rolne, jednak zdarzają się sytuacje, w których rolnik powinien pamiętać o rozliczeniach z organami skarbowymi.
Rolnik będzie miał obowiązek złożyć roczne zeznanie podatkowe PIT w szczególności kiedy:
- otrzymuje świadczeń emerytalne i rentowe,
- prowadził stanowiska z produktami rolnymi lub przetworami z własnego gospodarstwa,
- był dodatkowo zatrudniony na podstawie umów zlecenie o dzieło, czy też umowy o pracę
- prowadził działalność gospodarczą niezwiązaną z produkcją rolną,
- zajmował się prowadzeniem działów specjalnych produkcji rolnej.
Emerytury, renty i inne świadczenia z KRUS
W przypadku emerytury lub renty z KRUS, organ ubezpieczeniowy obowiązany jest pobrać od podatnika zaliczki na podatek, a do końca lutego przygotować dla podatnika PIT-40A. Osoba, która poza świadczeniami emerytalno-rentowymi wypłacanymi z KRUS nie osiągnęła innego przychodu – nie ma obowiązku składania w urzędzie skarbowym dodatkowego zeznania podatkowego.
Jeżeli jednak podatnik emeryt lub rencista posiada małżonka – rolnika który nie rozlicza się z podatku PIT lub też jeżeli podatnik mógłby skorzystać z ulg podatkowych, to korzystniejszym rozwiązaniem w takim przypadku będzie samodzielne złożenie rocznego zeznania podatkowego. Wtedy kwoty wskazane na PIT-40A należy przepisać do właściwej rocznej deklaracji podatkowej, uzupełniając je o przysługujące podatnikowi ulgi i odliczenia. Dzięki temu rolnik może liczyć na zwrot z urzędu skarbowego dodatkowych pieniędzy, które w formie zaliczek na podatek zostały pobrane przez KRUS w trakcie roku z kwoty brutto świadczeń mu wypłacanych.
Własną deklarację podatkową PIT sporządzą również rolnicy, którzy uzupełniają dochody wykazywane przez organ rentowy w PIT-40A innymi przychodami uzyskanymi w trakcie roku, np. z tytułu przyjętych zleceń, umowy o pracę czy sprzedaży prywatnego majątku.
Rolnicy zainteresowani jedynie przekazaniem 1% podatku pobranego w formie zaliczek z ich emerytury lub renty przez KRUS, na rzecz organizacji pożytku publicznego nie muszą wypełniać deklaracji podatkowej. Zamiast tego mają możliwość przekazania do urzędu skarbowego krótkie informację PIT-OP, na której wskażą dane KRS tej organizacji, której 1 % podatki chcą przekazać
Opodatkowaniu nie podlegają natomiast zasiłki i odszkodowania z KRUS. Odszkodowania z tytułu wypadku przy pracy (jednorazowe odszkodowania z tytułu uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby), zasiłki pogrzebowe i zasiłki macierzyńskie z KRUS, zasiłki chorobowe (wypłacone na podstawie przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników oraz ubezpieczeniu społecznym członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych, spółdzielni kółek rolniczych oraz ich rodzin), ryczałt energetyczny dla kombatantów, dodatki pielęgnacyjne – wszystkie te świadczenia zwolnione są z obowiązku zapłaty podatku dochodowego i nie wiążą się z obowiązkiem wykazywania ich w rocznym zeznaniu podatkowym.
Dzierżawa gruntów rolnych, najem sprzętu rolnego
Kiedy rolnicy osiągają przychody z tytułu dzierżawy gruntów rolnych bądź najmu sprzętu rolniczego powinni, przychody tego rodzaju ująć w zeznaniu rocznym PIT-36. Tak dzierżawa jak i najem mogą też zamiast dochodów przynosić koszty lub stratę (wyższe koszty nabycia niż okresowe przychody z oddania do odpłatnego użytkowania), ale i w takiej sytuacji rolnik powinien obliczyć różnicę między zarobkiem (przychodem) a ponoszonymi kosztami i kwotę tę ująć w zeznaniu podatkowym jako dochód lub stratę podatkową. Dokonując rozliczeń trzeba pamiętać o tym, że amortyzacji nie podlegają grunty oraz prawa wieczystego użytkowania gruntów, a opłaty ponoszone przez najemcę lub dzierżawcę stanowią przychód wynajmującego lub wydzierżawiającego w dniu faktycznej zapłaty (kwoty należne ale niezapłacone nie są przychodem podatkowym).
Sprzedaż składników ruchomości
W rocznej deklaracji PIT wykazać należy również dochód ze sprzedaży składników majątku ruchomego ( np. maszyn rolniczych), które zbyte zostały w okresie nie dłuższym niż 6 miesięcy od końca miesiąca, w którym doszło do ich kupna. Opodatkowaniu podlega w tym przypadku dochód – czyli różnica między ceną kupna a ceną sprzedaży.
Przetwory rolnicze pochodzące z własnego gospodarstwa
Wśród przychodów z tzw. innych źródeł w deklaracji rocznej PIT wykazać należy również przychody z sprzedaży przetworzonych w sposób inny niż przemysłowy produktów roślinnych i zwierzęcych, prowadzonej bezpośrednio w gospodarstwie lub na targowisku na rzecz konsumentów. Dodać warto, że te same przychody ze sprzedaży produktów roślinnych i zwierzęcych, nieprzekraczającej ilości, która może być zbywana w ramach rolniczego handlu detalicznego, ale uzyskiwane w 2020 r. do wartości 20.000 zł rocznie pozostały zwolnione z podatku, a w deklaracji za 2020 r. wykazać będzie trzeba wyłącznie nadwyżkę ponad ten limit.
Odsprzedaż (pośrednictwo) lub przetwórstwo przemysłowe produktów rolniczych
Jeżeli rolnik prowadzi działalność polegającą na przetwórstwie przemysłowym własnych produktów lub też odkupuje od innych rolników ich płody rolne i sprzedaje je albo też oferuje się pośredniczenia w sprzedaży takich produktów za co otrzymuje wynagrodzenie – musi wykazać swoje przychody w rocznej deklaracji PIT i zapłacić z tego tytułu podatek. Co do zasady działalność tego rodzaju może być kwalifikowana albo do działalności gospodarczej (prowadzenie własnej firmy) albo do umów zlecenie (tzw. działalność wykonywana osobiście).
Usługi sprzętem rolniczym, operator sprzętu rolnego i budowlanego
Do przychodów podatkowych, które trzeba wykazać w deklaracji PIT zaliczyć również należy kwoty otrzymane z tytułu usług własnym sprzętem lub sprzętem innego rolnika. Osoby, które zawierają umowę na kierowanie i obsługę sprzętu rolniczego lub podnajmują ciągniki czy kombajny z kierowcą od wynagrodzenia za wykonywane zlecenie muszą zapłacić podatek dochodowy.
Dochody z działalności agroturystycznej
Zwolnione z opodatkowania i obowiązku wykazywania w deklaracji podatkowej pozostają dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskich w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5.
Natomiast uzyskiwanie przychodów z tytułu aktywność polegającej na wynajmie sprzętu turystycznego, sal na imprezy integracyjne, zapewnieniu obsługi turystycznej czy też organizacja szkół językowych na wsiach, podlega już powszechnemu obowiązkowi podatkowemu i wymaga rozliczeniu w rocznym zeznaniu podatkowym.
Opodatkowanie rolnika w przypadku uzyskiwania przychodów z innych tytułów
Gdy rolnik będzie uzyskiwał dochody równocześnie także z innych źródeł przychodów ( np. działalność wykonywana osobiście na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, działalność gospodarcza, stosunek służbowy, umowa pracę), co do zasady podlega obowiązkowi podatkowemu z tytułu podatku dochodowego od osób fizycznych i powinien rozliczyć się w terminie do 30 kwietnia.
Umowa zlecenie
Osoba ubezpieczona w KRUS i zatrudniona na podstawie umów cywilnoprawnych takich jak np. umowa zlecenia, musi rozliczyć się z tak uzyskanych przychodów z Urzędem Skarbowym. Od pracodawcy do końca lutego powinna otrzymać informację PIT-11, który będzie podstawą rozliczenia podatku dochodowego od osób fizycznych. W związku z tym rolnik ma obowiązek złożyć właściwy druk rozliczenia z Urzędem Skarbowym na formularzu PIT-37.
Umowa o pracę
Pracodawca zatrudnionego rolnika jest jednocześnie płatnikiem jego składek ZUS jak i zaliczek na podatek dochodowy. Do końca lutego następnego roku ma obowiązek przesłać zatrudnionemu pracownikowi PIT-11. Na podstawie otrzymanej informacji rolnik, który co do zasady powinien złożyć zeznanie podatkowego na formularzu PIT-37 jeżeli tylko z tego tytułu otrzymuje dodatkowe dochody.
Własna działalność gospodarcza.
Rolnicy mogą również prowadzić dodatkowo indywidualną działalność gospodarczą niezwiązaną z produkcją rolną, jeśli jednak chcą podlegać nadal ubezpieczeniu rolniczemu muszą pamiętać, że dochód osiągany z tego tytułu jest limitowany. W takim przypadku niezwykle ważna pozostaje wybrana forma opodatkowania, która powinna być dostosowana do specyfiki prowadzonej działalności gospodarczej i uzależniona np. od poziomu generowanych kosztów z nią związanych. Zeznanie roczne z prowadzonej działalności winno zostać złożone na druku PIT-36.
Dochody z działów specjalnych produkcji rolnej.
Jak już wspomniano na początku, w przypadku osiągana przez rolników przychodów z działów specjalnych produkcji rolnej; przychodów z gospodarki leśnej w rozumieniu ustawy o lasach, przychody te opodatkowane są podatkiem dochodowym od osób fizycznych. Przychodów z tego tytułu nie łączy się z przychodami opodatkowanymi wg skali podatkowej i opodatkowuje wg jednej stawki 19% (podobnie jak działalność gospodarczą).
Do działów specjalnych produkcji rolnej zalicza się:
- uprawy w szklarniach i ogrzewanych tunelach foliowych,
- uprawy grzybów i ich grzybni, uprawy roślin „in vitro”,
- fermowa hodowla i chów drobiu rzeźnego i nieśnego,
- wylęgarnie drobiu, hodowla i chów zwierząt futerkowych i laboratoryjnych,
- hodowla dżdżownic,
- hodowla entomofagów,
- hodowla jedwabników,
- prowadzenie pasiek oraz
- hodowla i chów poza gospodarstwem rolnym następujących zwierząt: psów rasowych, kotów rasowych, koni, ryb akwariowych powyżej 700 dm3 objętości akwarium, obliczonej według wewnętrznych długości krawędzi, owiec – powyżej 10 sztuk, świni – powyżej 50 sztuk, bydła i cieląt – powyżej 10 sztuk, krów – powyżej 5 sztuk.
Od 1 stycznia 2016 roku obowiązują nowe zasady opodatkowania dochodów z działów specjalnych produkcji rolnej. Podatnicy, którzy dochody z działów specjalnych produkcji rolnych ustalali wcześniej na podstawie prowadzonych ksiąg (KPiR bądź ksiąg rachunkowych) a także samodzielnie obliczali zaliczki na podatek dochodowy, nie muszą już składać już informacji PIT-6. Zamiast niej powinni natomiast przekazać informację o prowadzonych działach specjalnych produkcji rolnej na nowym druku PIT/DS załączaną do zeznania rocznego PIT-36 bądź PIT-36L.
Jednakże trzeba zwrócić uwagę, że podatnicy, którzy w 2017 roku ustalali dochody z działów specjalnych produkcji rolnej nie na podstawie ksiąg a przy zastosowaniu norm szacunkowych z wykorzystaniem rodzajów upraw i produkcji oraz jednostki powierzchni upraw lub rodzaju produkcji, zobowiązani byli wypełnić informację PIT-6 na dotychczasowych zasadach i złożyć ją do dnia 21 stycznia 2021 roku.
O tym, czy prowadzący działy specjalne produkcji rolnej mogą rozliczać się nadal przy zastosowaniu norm szacunkowych decyduje poziom osiąganych przychodów netto (bez VAT) a kwota limitu wynosi równowartość 1 200 000 euro. Powyżej tego poziom producenci zobowiązani będą do prowadzenia ksiąg rachunkowych i ustalania dochodu do opodatkowania na ich podstawie, na zasadach podobnych do tych, jakie dotyczą pozarolniczej działalności gospodarczej