Generalną zasadą, zgodnie z art. 41 ust. 1 ustawy o VAT jest opodatkowanie towarów i usług stawką podstawową, która w 2021 r. nadal wynosi 23%. Dla pewnych towarów i usług ustawodawca przewidział jednak niższe stawki podatkowe tj.: 8%, 5%, 0%. Ponadto w przepisach dotyczących VAT określono, iż dostawa niektórych towarów oraz świadczenie niektórych usług korzysta ze zwolnienia z VAT, które w praktyce traktowane jest jak piąta stawka podatkowa.
Należy również dodać, iż w 2021 r.:
- zryczałtowany VAT od usług taksówek osobowych wynosi 4% oraz
- zryczałtowany zwrot podatku przysługujący rolnikom ryczałtowym wynosi 7%.
» Zasady ogólne
W pierwszej kolejności, aby zastosować prawidłową stawkę VAT, należy określić co jest przedmiotem transakcji:
- dostawa towarów,
- świadczenie usług,
- eksport towarów,
- import towarów,
- wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów lub
- wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.
Kolejny krok to wskazanie miejsca opodatkowania danej transakcji na podstawie ustawy o VAT:
- art. 22-24 – w zakresie dostawy towarów,
- art. 25-26 – w przypadku WNT,
- art. 26a – w zakresie importu towarów,
- art. 28a-28n – dotyczących świadczenia usług,
oraz na podstawie przepisów zawartych w:
- art. 10-41 rozporządzenia wykonawczego Rady (UE) nr 282/2011 z dnia 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (wersja przekształcona) (Dz. Urz UE L nr 77/1) oraz
- rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 16 grudnia 2013 r. w sprawie miejsca świadczenia usług oraz zwrotu kwoty podatku naliczonego jednostce dokonującej nabycia (importu) towarów lub usług (Dz. U. z 2021 r. poz. 80).
Jeśli miejsce opodatkowania dostawy towarów lub usług znajduje się poza terytorium naszego kraju, wówczas mówimy o transakcji zagranicznej.
Transakcją krajową będzie dostawa towarów/usług, której miejscem opodatkowania będzie Polska. W przypadku dostawy towarów należy dodatkowo ustalić czy spełnia ona warunki WDT lub eksportu towarów.
Ustalenie właściwej stawki VAT wymaga zebrania kilku informacji. Na podstawie opracowania z dnia 8 kwietnia 2021 r. przygotowanego przez KIS i opublikowanego na stronie www.kis.gov.pl, przestawiamy poniżej schemat postępowania w celu określenia wysokości opodatkowania VAT oraz omówienie poszczególnych kroków, które należy podjąć.
» Transakcje zagraniczne
W sytuacji gdy mamy do czynienia z transakcją zagraniczną, czyli taką, która opodatkowana jest w innym państwie niż Polska, wówczas kolejno ustala się:
1) czy jest zwolniona z opodatkowania przedmiotowo w danym państwie; jeśli nie, to:
2) należy sprawdzić, jakie stawki obowiązują w państwie, w którym czynność ta podlega opodatkowaniu.
Zakres zwolnień sprawdza się w przepisach danego kraju. Dla Unii Europejskiej istnieje katalog określony w dyrektywie w sprawie VAT (np. usługi w interesie publicznym, takie jak ochrona zdrowia, edukacja czy opieka społeczna, ale też usługi finansowe i ubezpieczeniowe, dostawa używanych budynków etc.), który powinien być, co do zasady, odzwierciedlony w przepisach krajowych. Listę czynności objętych zwolnieniem publikuje także TAXUD.
Wysokość stawek VAT obowiązujących w danym państwie członkowskim lub podatku o podobnym charakterze w państwie trzecim, należy sprawdzić w przepisach podatkowych danego kraju. Można również posiłkować się publikacjami TAXUDu i OECD.
» Transakcje krajowe
Określając stawkę VAT dla krajowej dostawy towarów, ustalić należy:
1) czy dostawa towarów korzysta ze zwolnienia z VAT ze względu na przedmiot transakcji, analizując przepisy ustawy o VAT:
- art. 43 – dostawa towarów i świadczenie usług w Polsce,
- art. 44 – WNT,
- art. 45-81 – import towarów,
oraz przepisy zawarte w:
- art. 44-45 rozporządzenia nr 282/2011,
- rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień (Dz. U. z 2020 r. poz. 1983);
Uwaga
W przypadku gdy dany towar jest objęty zwolnieniem przedmiotowym, zwolnienie to stosuje się w pierwszej kolejności (nawet jeśli przepisy przewidują również stosowanie obniżonej stawki do tego towaru lub tej usługi);
2) czy w stosunku do towarów, które nie podlegają zwolnieniu z opodatkowania, występują przesłanki do zastosowania stawki VAT 0% wynikające z przepisów ustawy o VAT:
- art. 83 ust. 1 pkt 1, 3, 6, 10 i 18 (m.in. pojazdy i części do pojazdów wykorzystywanych w transporcie międzynarodowym),
- art. 41 ust. 3 i art. 42,
- art. 41 ust. 4-11 lub art. 129,
- art. 83 ust. 1 pkt 1, 4, 5, 22 i 26 (m.in. import pojazdów i części do pojazdów wykorzystywanych w transporcie międzynarodowym oraz komputery dla szkół wymienionych w załączniku numer 8 do ustawy),
oraz przepisów zawartych w:
- rozporządzeniu w sprawie stawek,
- art. 45a rozporządzenia 282/2011 – WDT,
- art. 47 i 48 rozporządzenia 282/2011 – eksport towarów;
3) czy w przypadku gdy dostawa nie jest objęta stawką 0%, ma do niej zastosowanie stawka 5%, analizując w tym celu załącznik nr 10 do ustawy;
4) czy w sytuacji gdy do dostawy nie można zastosować stawki VAT 5%, możliwe jest zastosowanie 8% stawki VAT na podstawie przepisów ustawy o VAT:
- załącznika nr 3,
- art. 41 ust. 12 – obiekty budownictwa społecznego,
- art. 41 ust. 12f – gastronomia,
- art. 120 ust. 2 i 3 – dzieła sztuki, przedmioty kolekcjonerskie oraz antyki, bądź
- rozporządzenia w sprawie stawek;
Uwaga
Jeżeli do dostawy nie ma zastosowania zwolnienia z opodatkowania ani obniżona stawka VAT 0%, 5% lub 8%, stosuje się stawkę 23%.
Ustalając właściwą dla danej usługi stawkę VAT, ustala się kolejno:
1) czy występują przesłanki do zastosowania stawki 0% na podstawie:
- art. 83 ust. 1 pkt 7-9a, pkt 11-17, pkt 19-21, pkt 23-25 ustawy o VAT (m.in. usługi transportu międzynarodowego, usługi związane bezpośrednio z eksportem towarów, usługi obsługi startu i lądowania statków powietrznych w transporcie międzynarodowym) lub
- rozporządzenia w sprawie stawek, oraz
- art. 47-49 rozporządzenia nr 282/2011;
2) czy (jeśli do świadczenia usługi nie znajduje zastosowania stawka 0%) istnieje możliwość zastosowania stawki 5%, sprawdzając, czy usługa jest wymieniona w załączniku nr 10 do ustawy o VAT (publikacje elektroniczne);
3) czy w przypadku, gdy nie ma możliwości zastosowania stawki VAT 5%, usługa objęta jest 8% stawką VAT zgodnie z:
- załącznikiem nr 3,
- art. 41 ust. 12 – usługi dotyczące obiektów budownictwa mieszkaniowego, bądź
- art. 41 ust. 12f – usługi związane z wyżywieniem;
Uwaga
W sytuacji gdy do danej usługi nie może być zastosowana żadna z obniżonych stawek VAT, wówczas należy przyjąć stawkę w wysokości 23%.
Warto zasygnalizować, że określając dla towarów kod CN 2021 (Nomenklatury scalonej), ewentualnie PKOB oraz dla usług – symbol PKWiU 2015, na stronie www.klasyfikacje.gofin.pl, można w prosty sposób uzyskać informacje, czy w odniesieniu do towaru/usługi o danym symbolu ustawodawca przewidział stosowanie obniżonej stawki VAT.
Jeżeli podatnik nie jest w stanie określić właściwej stawki VAT dla danej transakcji, powinien sprawdzić, czy podobny towar/usługa nie była już przedmiotem decyzji (WIS) wydanej przez Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
W bazie naszego Wydawnictwa na stronie internetowej http://www.interpretacje.gofin.pl/, umieszczono wybrane decyzje WIS dotyczące zarówno towarów, jak i usług. Odpowiednie WIS-y podatnik może wyszukać również z poziomu danego działu klasyfikacji CN/PKWiU znajdującej się na stronie internetowej www.klasyfikacje.gofin.pl.
W przypadku, gdy podatnik nie znajdzie w bazie interesującej go decyzji, może złożyć wniosek WIS-W do Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej.
Źródło: www.kis.gov.pl
