Z przepisów ustawy o VAT wynika, że podatnicy dokonujący sprzedaży na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Dokumentem potwierdzającym fakt dokonania takiej sprzedaży jest paragon fiskalny.
Dodatkowo, jeśli nabywca (tj. osoba prywatna) w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dokonano sprzedaży, bądź otrzymano całość lub część zapłaty wystąpi z żądaniem wystawienia faktury, sprzedawca dokument taki musi wystawić. Zobowiązuje go do tego art. 106b ust. 3 pkt 1 ustawy o VAT (z pewnymi wyjątkami). W takiej sytuacji – co do zasady – do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika dołącza się paragon dokumentujący tę sprzedaż (art. 106h ust. 1 ustawy).
Wśród nowych regulacji bardzo ważną jest uzależnienie możliwości wystawienia dla nabywcy (podatnika podatku VAT) faktury z tytułu sprzedaży zarejestrowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej od zamieszczenia na paragonie dokumentującym tę sprzedaż NIP nabywcy.
W ustawie o VAT zaproponowano bowiem dodanie ust. 5 w art. 106b, w myśl którego w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej potwierdzonej paragonem fiskalnym, fakturę na rzecz podatnika podatku lub podatku VAT wystawia się wyłącznie, jeżeli paragon potwierdzający dokonanie tej sprzedaży będzie zawierał numer NIP nabywcy.
Regulacja ta – jak wynika z uzasadnienia do ww. projektu – pozwoli na eliminację procederu wystawiania faktur na podstawie zebranych paragonów pozostawionych przez innych klientów.
Jak czytamy w uzasadnieniu w tym zakresie: „(…) podatnik nie może dowolnie wybierać, czy dokonuje zakupu na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, czy też występuje w charakterze konsumenta. (…)
W chwili nabycia towarów i usług przez podatnika, wskazuje on w jakim charakterze dokonuje tego nabycia. Jeśli występuje on jako podatnik VAT, to przedstawia sprzedawcy swój numer identyfikujący go na potrzeby podatku w taki sposób, aby sprzedaż towarów lub usług była właściwie udokumentowana – albo fakturą VAT albo paragonem z tym numerem pozwalającym na ewentualne późniejsze prawidłowe wystawienia do tego paragonu faktury zawierającej ten numer. Jeżeli sprzedawca nie będzie dysponował kasą rejestrującą umożliwiającą wystawienie paragonu z numerem identyfikującym nabywcę (w celu późniejszego wystawienia z tym numerem faktury), wystawi od razu fakturę. (…)”
Jednak co istotne wydaje się, że mimo takiego stanowiska Ministerstwa Finansów przepisy nie zabraniają, aby korekta paragonu do zera lub jego anulowanie nie były w ogóle możliwe. Powinny one stać się praktycznym rozwiązaniem dla osób, które zapomniały podać danych przedsiębiorstwa w chwili zakupu. Osoba fizyczna – konsument, może towar zwrócić (korekta do zera) lub nie dokonać w ogóle transakcji (anulowanie), to po takiej sytuacji będzie mógł transakcji dokonać przedsiębiorca, który kupi dokładnie ten sam towar. Kwestią jest jednak odpowiednie wytłumaczenie takiej sytuacji (zwrot – korekta wynika z faktu rozmyślenia się co do towaru/usługi przez konsumenta).
Zmianie nie ulegną natomiast przepisy w zakresie wystawiania faktur dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej do sprzedaży uprzednio zaewidencjonowanej w kasie fiskalnej. W takim przypadku – tak jak dotąd – do egzemplarza faktury pozostającego u podatnika będzie należało dołączyć paragon dokumentujący tę sprzedaż. Przy czym faktury takie nie będą zawierały numeru identyfikującego nabywcę.
Jaka będzie sankcja za wystawienie faktury do paragonu bez NIP podatnika?
Zmiana do ustawy o VAT zakłada wprowadzenie dodatkowego zobowiązania podatkowego (w wysokości 100% kwoty podatku wykazanego na fakturze) dla podatnika, który wystawi fakturę do paragonu niezawierającego NIP nabywcy (podatnika VAT), jak i dla nabywcy (czynnego podatnika VAT), który ujmie taką fakturę w ewidencji VAT. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe nie będzie jednak ustalane w stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn poniosą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
A co z NIP nabywcy na paragonie przy usługach taksówkowych?
Przepisy dotyczące uzależnienia możliwości wystawienia faktur do paragonów zawierających NIP oraz ww. sankcji – stosownie do projektowanego art. 106b ust. 7 – nie będą miały zastosowania do podatników świadczących usługi taksówek osobowych, z wyłączeniem wynajmu samochodów osobowych z kierowcą (PKWiU 49.32.11.0).
W uzasadnieniu wskazano: „(…) Podatnicy świadczący usługi taksówek osobowych, z uwagi na ograniczenie funkcjonalności kas rejestrujących starego typu, które dominują na rynku, tj. braku możliwości drukowania NIP na paragonie, powinni zatem móc wystawiać faktury do paragonów nieposiadających NIP nabywcy. W związku z tym, należy wyłączyć ten rodzaj działalności z obowiązku wskazanego w art. 106b ust. 5. (…)”
Termin wejścia w życie nowych regulacji zaplanowano na 1 września 2019 r., przy czym z przepisu przejściowego wynika, że regulacji zawartych w nowych art 106b ust. 5 i 6 oraz art. 109a ustawy nie będzie się stosowało w przypadku sprzedaży zaewidencjonowanej przy zastosowaniu kasy rejestrującej przed dniem wejścia w życie projektowanych przepisów. Oznacza to w praktyce, że faktury, które będą dotyczyły paragonów wystawionych najpóźniej w dniu 31 sierpnia 2019 r., będą wystawiane na obowiązujących obecnie zasadach.
