W trakcie prowadzenia działalności przedsiębiorcy zawierają transakcje z nabywcami z kraju i z zagranicy – kontrahentami z innych krajów UE lub spoza UE, czyli z tzw. krajów trzecich. Na terenie UE obowiązuje swobodny przepływ towarów, ponieważ kraje członkowskie wchodzą w skład jednego obszaru celnego. Brexit zmienił dotychczasowy sposób rozliczania sprzedaży towarów pomiędzy Polską a Wielką Brytanią, bowiem stała się ona krajem spoza UE. Sprawdźmy, jakie warunki muszą być spełnione, aby eksport był opodatkowany 0% stawką VAT!
Kiedy występuje eksport towarów?
Eksport to wywóz towarów z terytorium Polski poza obszar celny, a więc poza terytorium Unii Europejskiej. Występują dwa typy eksportu:
eksport bezpośredni – dostawa towarów realizowana jest bezpośrednio przez sprzedawcę lub firmę transportową, która świadczy usługi na rzecz sprzedawcy;
eksport pośredni – dostawa towarów realizowana jest przez nabywcę lub firmę transportową, która świadczy usługi na rzecz nabywcy towarów.
Wywóz towarów poza obszar celny Unii Europejskiej, bez względu na to, która strona transakcji odpowiada za organizację transportu, musi zostać potwierdzony przez urząd celny.
Przykład 1.
Pan Jan sprzedaje towary do kontrahenta z Wielkiej Brytanii. 15 lutego 2023 roku wystawił fakturę na sprzedaż 1000 sztuk produktów. Pan Jan dokonał odprawy celnej i dostarczył towary bezpośrednio do siedziby nabywcy w Londynie. Jakiego rodzaju eksportu dokonał pan Jan?
W związku z tym, że towary zostały dostarczone do nabywcy bezpośrednio przez pana Jana, który występuje w roli sprzedawcy, a dostawa miała miejsce poza terytorium UE, transakcja jest eksportem bezpośrednim.
Warto zwrócić uwagę na fakt, że eksport towarów ma miejsce, gdy towary zostają fizycznie wywiezione poza terytorium UE. Sam fakt zakupu towarów przez kontrahenta z kraju trzeciego nie jest wystarczający, aby mówić o eksporcie. Co więcej, jeżeli w chwili sprzedaży towary stają się własnością nabywcy, który zobowiązał się odebrać je od sprzedawcy, jednak nie został określony faktyczny termin tego odbioru, również nie można mówić o eksporcie towarów. Dlatego przy eksporcie pośrednim, oprócz samego faktu zawarcia transakcji, ważne są dodatkowe ustalenia warunków wywozu towarów poza UE.
Takie stanowisko przedstawił Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 25 sierpnia 2020 roku, sygn. akt I FSK 2062/17, w którym czytamy, że:
„(…) wprawdzie dojdzie do przeniesienia na kontrahenta zagranicznego prawa do rozporządzenia towarem jak właściciel, jednak nie zostanie spełniony warunek wywozu z terytorium Polski na terytorium państwa trzeciego. Słuszna więc była konstatacja organu, który stwierdził w zaskarżonej interpretacji, że w takiej sytuacji przytoczone przepisy nie dają podatnikowi prawa do zastosowania stawki 0%, albowiem towary fizycznie nie opuściły terytorium kraju, a ich nabywca dopiero zamierza odebrać je z magazynów spółki i to w nieokreślonym terminie. Z tego względu należy przyznać rację organowi, że wnioskodawca w momencie dokonania sprzedaży, której nie będzie towarzyszyło przemieszczenie towarów poza terytorium Unii Europejskiej, powinien tę sprzedaż uznać za transakcję krajową i opodatkować ją stawką podatku właściwą dla dostawy krajowej”.
Takie stanowisko prezentowane jest przez organy od wielu lat, ponieważ również w wyroku z 5 kwietnia 2011 roku, sygn. akt I FSK 640/10, Naczelny Sąd Administracyjny wskazuje, że:
„(…) gdy dostawie towarów nie towarzyszy od razu ich wywóz za granicę w ramach WDT lub eksportu, podatnik – nie dysponując stosownymi dokumentami wywozu – prawidłowo rozpoznaje u siebie dostawę krajową (…)”.
