Zgodnie z Kodeksem pracy, pracownik, który wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych ze swojej winy wyrządził pracodawcy szkodę, ponosi odpowiedzialność materialną według zasad określonych w Kodeksie pracy.
Kodeks pracy wyróżnia dwa rodzaje odpowiedzialności pracowników za szkodę wyrządzoną w trakcie wykonywania obowiązków pracowniczych:
• odpowiedzialność materialną na zasadach ogólnych;
• odpowiedzialność za mienie powierzone.
Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych (art. 114 – 122 Kodeksu pracy)
Odpowiedzialność materialna na zasadach ogólnych powstaje z mocy prawa, z chwilą nawiązania z pracownikiem stosunku pracy. Zgodnie z przepisami Kodeksu pracy, pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za szkodę wyrządzoną pracodawcy na skutek zawinionego niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych. A zatem, przesłankami odpowiedzialności materialnej pracownika na zasadach ogólnych są:
• naruszenie obowiązków pracowniczych,
• wina pracownika,
• wyrządzenie szkody pracodawcy,
• związek przyczynowy między zawinionym naruszeniem obowiązków pracowniczych a szkodą.
Co ważne, obowiązek udowodnienia szkody i winy pracownika spoczywa na pracodawcy.
Pracownik ponosi odpowiedzialność za działanie zawinione w sposób umyślny lub nieumyślny. Wyróżnia się zatem dwa rodzaje winy:
• wina nieumyślna – to działanie lub zaniechanie spowodowane niedbalstwem, nieostrożnością albo brakiem zachowania należytej staranności; przyjmuje się, że z tym rodzajem winy mamy do czynienia, jeżeli pracownik bezpodstawnie, nieracjonalnie zakłada, że jego działanie lub zaniechanie nie spowoduje szkody bądź nie przewiduje spowodowania szkody, pomimo iż potrafił i powinien przewidzieć wystąpienie szkody jako wynik swojego działania lub zaniechania;
• wina umyślna – to działanie albo zaniechanie celowe, świadome, nakierowane na wyrządzenie szkody pracodawcy; oznacza to, że pracownik działa z zamiarem wyrządzenia szkody.
Wysokość odszkodowania
W przypadku szkody powstałej z winy nieumyślnej, odszkodowanie ustala się w wysokości wyrządzonej szkody, jednak nie więcej niż wysokość trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. Jeśli chodzi o szkodę powstałą w wyniku umyślnego działania (lub zaniechania), pracownik zobowiązany jest do naprawienia szkody w pełnej wysokości poprzez wyrównanie rzeczywistej straty wraz z utraconymi przez pracodawcę korzyściami, przy czym tutaj Kodeks pracy dopuszcza możliwość obniżenie wysokości odszkodowania należnego od pracownika na mocy porozumienia, ugody między pracownikiem a pracodawcą lub przez sąd pracy.
Odpowiedzialność solidarna
Kodeks pracy przewiduje również odpowiedzialność solidarną pracowników za wyrządzoną szkodę. Zgodnie z art. 118 Kodeksu pracy, w razie wyrządzenia szkody przez kilku pracowników, każdy z nich ponosi odpowiedzialność za część szkody stosownie do przyczynienia się do niej i stopnia winy. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie stopnia winy i przyczynienia się poszczególnych pracowników do powstania szkody, odpowiadają oni w częściach równych.
Odpowiedzialność za powierzone mienie (art. 124 – 127 Kodeksu pracy)
Odpowiedzialność za powierzone mienie powstaje z chwilą prawidłowego powierzenia pracownikowi mienia, tj. poprzez wydanie rzeczy pracownikowi i jej odbiór za pokwitowaniem lub na podstawie spisu z natury, nie zaś z chwilą nawiązania stosunku pracy. Oznacza to, że do powstania odpowiedzialności pracownika za powierzone mienie nie wystarczy samo złożenie oświadczenia o ponoszeniu odpowiedzialności materialnej. Granice i zasady tej odpowiedzialności określane są w umowie o pracę lub w umowie o odpowiedzialności materialnej za powierzone mienie.
Źródło: https://www.pip.gov.pl/dla-sluzb-bhp/porady-prawne/odpowiedzialnosc-materialna-pracownika
