Urlop wypoczynkowy to jeden z przywilejów osób zatrudnionych na podstawie umowy o pracę. Pracodawca musi pamiętać, że nieudzielenie urlopu i nieprzestrzeganie przepisów w tym zakresie, podlega karze grzywny.
Nabycie prawa do urlopu wypoczynkowego
Zgodnie z Kodeksem pracy pracownik, który po raz pierwszy podejmuje pracę, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. Prawo do kolejnych urlopów pracownik nabywa w każdym następnym roku kalendarzowym.
Zgodnie z tym artykułem prawo do urlopu w pierwszym roku pracy narasta proporcjonalnie w miarę upływu okresu zatrudnienia i powiększa się z każdym przepracowanym miesiącem o 1/12 wymiaru urlopu. Wymiar urlopu dla pracowników, którzy nie przepracowali 10 lat, wynosi 20 dni. W związku z tym za każdy przepracowany miesiąc w pierwszym roku pracy pracownik otrzymuje 1 i ⅔ dnia wolnego.
- 20 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony krócej niż 10 lat,
- 26 dni – jeżeli pracownik jest zatrudniony co najmniej 10 lat.
Wymiar urlopu pracownika, który pracuje w niepełnym wymiarze czasu pracy, ustalany jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy tego pracownika, niepełny dzień urlopu zaokrągla się zawsze w górę do pełnego dnia. Niewykorzystany urlop wypoczynkowy w dniach przechodzi na następny rok i musi być wyczerpany w pierwszej kolejności do 30 września kolejnego roku.
Do okresu zatrudnienia zalicza się również okresy poprzedniego zatrudnienia. Jeżeli pracownik pozostaje w dwóch stosunkach pracy jednocześnie (lub więcej), wliczeniu podlega także okres poprzedniego niezakończonego zatrudnienia w części przypadającej przed nawiązaniem kolejnego stosunku pracy.
W okres zatrudnienia wliczane są także lata nauki. Jednak jeżeli nauka była pobierana w latach zatrudnienia, do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się okres zatrudnienia lub okres pobierania nauki, w zależności, która opcja jest korzystniejsza dla pracownika. Zgodnie z artykułem 155 Kodeksu pracy do okresu pracy wlicza się odpowiednio z tytułu ukończenia:
- zasadniczej lub równorzędnej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 3 lata,
- średniej szkoły zawodowej – przewidziany programem nauczania czas trwania nauki, nie więcej jednak niż 5 lat,
- średniej szkoły zawodowej dla absolwentów zasadniczych (równorzędnych) szkół zawodowych – 5 lat,
- średniej szkoły ogólnokształcącej – 4 lata,
- szkoły policealnej – 6 lat,
- szkoły wyższej – 8 lat.
Urlop wypoczynkowy – jak go udzielić pracownikowi?
Urlopu udziela się w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Zgodnie z tym jeden dzień urlopu odpowiada 8 godzinom pracy. Udzielenie pracownikowi urlopu w dniu pracy w wymiarze godzinowym odpowiadającym części dobowego wymiaru czasu pracy jest dopuszczalne jedynie w przypadku, gdy część urlopu pozostała do wykorzystania jest niższa niż pełny dobowy wymiar czasu pracy pracownika w dniu, na który ma być udzielony urlop.
Niewykorzystanie urlopu wypoczynkowego w roku kalendarzowym
Pracodawca ma obowiązek udzielenia urlopu zaległego w pierwszej kolejności. Rozpoczęcie urlopu zaległego dnia 30 września uważa się za zachowanie terminu. Pracownik nie ma prawa wykorzystania zaległego urlopu bez zgody pracodawcy, nawet jeżeli został przekroczony termin jego udzielenia. Wynika to z wyroku Sądu Najwyższego z dnia 5 grudnia 2000 roku (sygn. akt: I PKN 121/00) “Zawiadomienie pracodawcy o rozpoczęciu zaległego urlopu wypoczynkowego nie usprawiedliwia nieobecność pracownika w pracy. Naruszenie przez pracodawcę obowiązku udzielenia pracownikowi urlopu wypoczynkowego za dany rok do końca I kwartału następnego roku kalendarzowego nie uprawnia pracownika do rozpoczęcia po tym terminie urlopu bez zgody pracodawcy.” Zgodnie z obowiązującymi aktualnie przepisami jest to koniec III kwartału następnego roku. Zaległy urlop za rok 2010 i lata wcześniejsze można było otrzymać najpóźniej do końca marca następnego roku.
Pracodawca może udzielić pracownikowi zaległego urlopu, nawet jeżeli pracownik nie wyraża na to zgody, gdyż prawo do urlopu wypoczynkowego jest określone w Kodeksie pracy i ma charakter bezwzględnie obowiązujący oraz dotyczy obu stron umowy.
Urlop bezpłatny
Pracownikowi poza urlopem wypoczynkowym przysługuje prawo do skorzystania z urlopu bezpłatnego. Może być on wykorzystany na dowolny cel, ale również w celu wykonywania pracy u innego pracodawcy.
Urlop bezpłatny jest udzielany na wniosek pracownika, pracodawca ma prawo nie wyrazić zgody i nie udzielić urlopu. Przy udzielaniu urlopu bezpłatnego, którego okres trwania przekracza 3 miesiące, strony mogą przewidzieć dopuszczalność odwołania pracownika z urlopu, jeżeli wystąpią ważne powody.
Okres urlopu bezpłatnego wykorzystany na cele inne niż świadczenie pracy u innego pracodawcy nie jest wliczany do okresu pracy, od którego uzależnione są uprawnienia pracownicze. Natomiast, gdy urlop bezpłatny jest udzielony w celu wykonywania pracy w innej firmie, czas urlopu wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze u dotychczasowego pracodawcy.
źródło: https://poradnikprzedsiebiorcy.pl/-urlop-wypoczynkowy
