Minimalne wynagrodzenie za pracę to najniższe wynagrodzenie, jakie pracodawca jest obowiązany wypłacić pracownikowi zatrudnionemu w pełnym miesięcznym wymiarze czasu pracy niezależnie od posiadanych kwalifikacji, zaszeregowania osobistego, składników wynagrodzenia, systemu i rozkładu czasu pracy stosowanych u danego pracodawcy oraz szczególnych właściwości i warunków pracy.
Kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązujące w 2023 roku, określono w Rozporządzeniu Rady Ministrów (RM) z dnia 13 września 2022 roku w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2023 roku (Dz.U. poz. 1952). Akt wykonawczy został wydany na podstawie upoważnienia z Ustawy z dnia 10 października 2002 roku o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz.U. z 2020 r. poz. 2207
Wysokość minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku
W roku 2023 kwota minimalnego wynagrodzenia zmieni się dwukrotnie, w związku z wysokim poziomem inflacji. Podwójna waloryzacja płacy minimalnej wynika z art. 3 pkt 1 ustawy. W przypadku gdy prognozowany na rok następny wskaźnik cen wynosi co najmniej 105%, to ustala się dwa terminy zmiany wysokości minimalnego wynagrodzenia oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej.
Zgodnie z § 1 i 3 rozporządzenia minimalne wynagrodzenie za pracę w roku 2023 wyniesie:
- od 1 stycznia – 3490 zł;
- od 1 lipca – 3600 zł.
Wysokość odszkodowania z tytułu naruszenia zasady równego traktowania w zatrudnieniu
Zgodnie z art. 18(3d) Ustawy z dnia 26 czerwca 1974 roku – Kodeks pracy (kp) osoba, wobec której pracodawca naruszył zasadę równego traktowania w zatrudnieniu, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę, ustalane na podstawie odrębnych przepisów. Jeżeli zatem naruszenie wspomnianej zasady zostanie potwierdzone, poszkodowana osoba musi otrzymać odszkodowanie w wysokości nie niższej niż 3490 zł lub 3600 zł po 1 lipca 2023 roku.
Kwoty wynagrodzenia wolne od potrąceń
Potrącenia z wynagrodzenia za pracę mogą wystąpić w zakresie przedmiotowym oraz w granicach określonych przepisami kp, kluczowe znaczenie ma przestrzeganie kwot wolnych od potrąceń. W 2023 roku wolna od potrąceń będzie kwota:
- minimalnego wynagrodzenia za pracę, po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne i podatek dochodowy oraz wpłat na PPK– przy potrąceniach na rzecz pracodawcy oraz sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne;
- 90% minimalnego wynagrodzenia ustalonego według zasad określonych w pkt 1 – przy egzekwowaniu kar pieniężnych określonych w art. 108 kp;
- 80% minimalnego wynagrodzenia ustalonego według zasad określonych w pkt 1 – przy egzekwowaniu należności innych niż na rzecz pracodawcy;
- 75% minimalnego wynagrodzenia ustalonego według zasad określonych w pkt 1 – przy egzekucji zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi.
Dodatek do wynagrodzenia z tytułu pracy w porze nocnej
Art. 151(8) § 1 kp przewiduje, iż pracownikowi wykonującemu pracę w porze nocnej przysługuje dodatek do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w porze nocnej w wysokości 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę.
Zasady postępowania przy obliczaniu tego dodatku uregulowano w Rozporządzeniu z dnia 29 maja 1996 roku w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy
oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz.U. z 2017 r. poz. 927). Stawkę za godzinę pracy w porze nocnej oblicza się dzieląc minimalne wynagrodzenie za pracę (czyli kwotę 3490 zł, a od 1 lipca 2023 roku kwotę 3600 zł) przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu.
Maksymalna wysokość odprawy wypłacanej na podstawie przepisów o zwolnieniach grupowych
Pracodawcy zatrudniający co najmniej 20 pracowników są obowiązani do wypłaty odpraw pieniężnych, jeżeli rozwiązują umowy o pracę z pracownikami w ramach grupowego lub indywidualnego zwolnienia. Wynika to z konieczności stosowania przepisów Ustawy z dnia 13 marca 2003 roku o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz.U. z 2018 r. poz. 1969).
Ustawa ta wyznacza jednocześnie górny limit odpraw – zgodnie z art. 8 ust. 4 wysokość odprawy pieniężnej nie może przekraczać kwoty 15-krotnego minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w dniu rozwiązania stosunku pracy. W roku 2023 odprawa nie będzie mogła przekroczyć 52 350 zł lub 54 000 zł (od 1 lipca 2023 roku).
Należy jednocześnie pamiętać, że przepisy przeciwepidemiczne zawierają dodatkowe ograniczenia w zakresie wysokości odpraw wypłacanych na podstawie ustawy o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników. W odniesieniu do tych pracodawców wysokość odprawy wypłacanej pracownikowi nie może przekroczyć 10-krotności minimalnego wynagrodzenia za pracę (w 2023 będzie to odpowiednio: 34 900 zł oraz 36 000 zł).
Minimalna podstawa zasiłku chorobowego oraz innych świadczeń chorobowych
Minimalne wynagrodzenie za pracę stanowi również podstawę do ustalenia minimalnej podstawy zasiłku chorobowego oraz innych świadczeń przysługujących na mocy Ustawy z dnia 25 czerwca 1999 roku o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa. Dotyczy to także świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku wyrównawczego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku w wysokości zasiłku macierzyńskiego i zasiłku opiekuńczego z tytułu pracy w pełnym wymiarze. Stosownie do brzmienia art. 45 i 47 wskazanej ustawy – minimalna podstawa tych należności nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia po odliczeniu z niego 13,71%. W 2023 roku najniższa podstawa przytoczonych świadczeń wyniesie 3011,52 zł oraz 3106,44 zł od 1 lipca 2023 roku.
