24.06.2024 r. w Dzienniku Ustaw opublikowana została ustawa z 14.06.2024 r. o ochronie sygnalistów.
Jej celem jest wdrożenie do krajowego porządku prawnego przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2019/1937 z 23.10.2019 r. w sprawie ochrony osób zgłaszających naruszenia prawa Unii (Dz.Urz. UE L z 2019 r. Nr 305, s. 17). Nowe przepisy wejdą w życie 25.09.2024 r., z wyjątkiem przepisów dotyczących zgłoszeń zewnętrznych, które zaczną obowiązywać 3 miesiące później.
Definicja sygnalisty
Zgodnie z art. 4 Ustawy, sygnalistą jest osoba fizyczna, która zgłasza lub ujawnia publicznie informację o naruszeniu prawa uzyskaną w kontekście związanym z pracą. Przepis wskazuje m.in. na pracownika, pracownika tymczasowego, osobę świadczącą pracę na innej podstawie niż stosunek pracy, przedsiębiorcę, prokurenta, akcjonariusza lub wspólnika.
Kto po wejściu w życie ustawy będzie miał obowiązek ochrony sygnalistów?
Będzie on dotyczył podmiotów prawnych, na rzecz których według stanu na dzień 1 stycznia lub 1 lipca danego roku wykonuje pracę zarobkową co najmniej 50 osób. Takie podmioty będą musiały ustalać wewnętrzną procedurę dokonywania zgłoszeń naruszeń prawa i podejmowania działań następczych, zwaną dalej „procedurą zgłoszeń wewnętrznych”. Warto tu zaznaczyć, że do liczby 50 osób wykonujących pracę zarobkową na rzecz podmiotu prawnego wlicza się pracowników w przeliczeniu na pełne etaty lub osoby świadczące pracę za wynagrodzeniem na innej podstawie niż stosunek pracy, jeżeli podmiot nie zatrudnia do tego rodzaju pracy innych osób, niezależnie od podstawy zatrudnienia.
Zakaz działań odwetowych i środki ochrony
Art. 11 Ustawy wskazuje wprost, że wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe ani próby lub groźby zastosowania takich działań.
Jeżeli praca była, jest lub ma być świadczona na podstawie stosunku pracy, wobec sygnalisty nie mogą być podejmowane działania odwetowe, polegające m.in. na:
- odmowie nawiązania stosunku pracy;
- wypowiedzeniu lub rozwiązaniu bez wypowiedzenia stosunku pracy;
- obniżeniu wysokości wynagrodzenia za pracę;
- wstrzymaniu awansu albo pominięciu przy awansowaniu;
- przeniesieniu na niższe stanowisko pracy.
Jak wynika z art. 14 sygnalista, wobec którego dopuszczono się działań odwetowych, ma prawo do odszkodowania w wysokości nie niższej niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku, ogłaszane do celów emerytalnych w Dzienniku Urzędowym RP „Monitor Polski” przez Prezesa GUS, lub prawo do zadośćuczynienia.
Źródło: https://legalis.pl/nowe-przepisy-dotyczace-ochrony-sygnalistow-w-polsce/
https://www.pcdk.pl/o-nas/monitor-cdk Numer 6 (48) czerwiec 2024
