Sytuacja społeczno-ekonomiczna będąca wynikiem pandemii, działań wojennych i rosnącą inflacją jest niezwykle trudna dla osób prowadzących działalność gospodarczą. Długoterminowe umowy i dynamiczny wzrost cen spowodowały, że wielu przedsiębiorców nie realizuje swoich zobowiązań, w tym także tych o charakterze publicznoprawnym. Zasady regulowania zaległości składkowych oraz podatkowych wynikają wprost z przepisów ustawy. W artykule przedstawiamy, czy możliwe jest umorzenie oraz rozłożenie na raty zaległości podatkowych!
Zaległość podatkowa
Ordynacja podatkowa definiuje pojęcie zaległości podatkowej wskazując, że jest to podatek, zaliczka lub rata niezapłacona w terminie płatności. Terminy opłacania podatków mają charakter materialny, co oznacza, że przedsiębiorcy nie przysługuje prawo do wystąpienia o przywrócenie terminu do dokonania płatności. Przedsiębiorca posiada jednak prawo do skorzystania z innych form pomocy.
Restrukturyzacja zobowiązań podatkowych – przesłanki
Organ podatkowy, na wniosek podatnika, w przypadkach uzasadnionych ważnym interesem podatnika lub interesem publicznym, może:
- odroczyć termin płatności podatku lub rozłożyć zapłatę podatku na raty;
- odroczyć lub rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetki od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek;
- umorzyć w całości lub w części zaległości podatkowe, odsetki za zwłokę lub opłatę prolongacyjną.
Z tym zastrzeżeniem, że umorzenie zaległości podatkowej powoduje również umorzenie odsetek za zwłokę w całości lub w takiej części, w jakiej została umorzona zaległość podatkowa.
- Odroczenie terminu płatności podatku lub rozłożeniu zapłaty podatku na raty lub odroczenie lub rozłożenie na raty zaległości podatkowych wraz z odsetkami za zwłokę lub odsetek od nieuregulowanych w terminie zaliczek na podatek wiąże się z obowiązkiem zapłaty opłaty prolongacyjnej.
Orzecznictwo sądów administracyjnych stoi na stanowisku, że „ważny interes podatnika” to sytuacja, gdy z powodu nadzwyczajnych, czy losowych przypadków podatnik nie jest w stanie uregulować należności podatkowych w terminie, np. wskutek utraty możliwości zarobkowania lub utraty majątku, a także wystąpienia nadzwyczajnych okoliczności wpływających na jego sytuację ekonomiczną, wysokości dochodów oraz wydatków, a w tym względzie również wydatków ponoszonych w związku z ochroną zdrowia własnego lub członków najbliższej rodziny (koszty leczenia).
- W interesie podatnika jest, aby składając wniosek o przyznanie ulgi przedstawił wszelkie dowody, z których wynika obraz jego sytuacji ekonomicznej. Przedsiębiorca powinien współpracować z organem podatkowym, wykazując chęć współpracy i inicjatywę.
Organ podatkowy weryfikując interes publiczny ocenia, co będzie korzystniejsze dla niego, dochodzenie należności czy też zastosowanie ulgi. Przykładowo dochodzenie należności może powodować większe koszty, dlatego bardziej opłacalne będzie umorzenie płatności, rozłożenie na raty lub odroczenie jej płatności.
Wniosek o rozłożenie na raty zaległości podatkowych lub umorzenie
Podstawą wydania decyzji przez organ podatkowy jest prawidłowo opracowany wniosek podatnika. Powinien on zawierać:
– imię i nazwisko lub nazwę wnioskodawcy,
– adres, dane kontaktowe,
– numer identyfikacji podatkowej (PESEL / NIP),
– numer i serię paszportu lub innego stwierdzającego tożsamość, lub inny numer identyfikacyjny, o ile nie posiadają identyfikatora podatkowego, a także czynić zadość innym wymogom ustalonym w przepisach szczególnych – przypadku nierezydentów,
– czytelny podpis,
– treść żądania z określeniem:
rodzaju wnioskowanej ulgi (umorzenie, odroczenie lub rozłożenie zapłaty na raty – wraz z propozycją uregulowania zobowiązania, tj. terminu odroczonej zapłaty lub ilości i wysokości rat, w których wnioskodawca będzie mógł uregulować należność); w przypadku przedsiębiorcy dodatkowo rodzaj wnioskowanej pomocy; zobowiązania podatkowego, którego dotyczy (tytuł należnego podatku, wysokość zaległości oraz okresu rozliczeniowy),
– uzasadnienie wniosku.
We wniosku podatnicy mogą alternatywnie formułować swoje żądania i wnosić jednocześnie np. o umorzenie zaległości lub rozłożenie jej na raty. W razie tak sformułowanego wniosku organ podatkowy w ramach uznania administracyjnego, decyduje o jednej z wymienionych ulg. Organ nie może zastosować innej ulgi niż ta, o którą wnosi podatnik. Na podstawie treści uzasadnienia organ ocenia czy zostały spełnione przesłanki restrukturyzacji zobowiązań.
Decyzja organu podatkowego
Organ przed wydaniem decyzji rozstrzyga czy podatnik spełnia przesłanki uzyskania ulgi. Jeżeli za przyznaniem pomocy nie przemawia interes publiczny, ani ważny interes podatnika organ zobowiązany jest odmówić udzielenia ulgi. Jeżeli jednak spełniona jest jedna z przesłanek organ wydaje decyzję w oparciu o uznanie administracyjne, organ ma prawo wyboru rozstrzygnięcia. Jest ono wynikiem wyjaśnienia stanu faktycznego, zebrania i rozpatrzenia materiału dowodowego oraz jego oceny. W odniesieniu do przedsiębiorcy organ weryfikuje otrzymaną przez niego pomoc publiczną. Zobowiązany jest do uzasadnienia decyzji w przedmiocie przyznania ulgi. Podatnik niezadowolony z rozstrzygnięcia za pośrednictwem organu wydającego decyzję wnosi odwołanie do drugiej instancji. W razie utrzymania w mocy decyzji, podatnikowi przysługuje prawo złożenia skargi administracyjnej. Sąd zweryfikuje, zgodność decyzji z prawem oraz określi czy mieści się ona w granicach uznania administracyjnego.
Umorzenie oraz rozłożenie na raty zaległości podatkowych a wsparcie z urzędu
Wyjątkowo, w przypadkach wprost wskazanych w art. 67d § 1 Ordynacji podatkowej organ podatkowy może udzielać ulg w spłacie zobowiązań wówczas gdy:
– zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
– kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
– kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym lub umorzonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości;
– podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5 000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
Przyznanie ulgi podatkowej w zakresie rozłożenia należności na raty, odroczenia jej płatności lub umorzenia stanowi formę pomocy, która ma na celu niepogorszenie sytuacji ekonomicznej podatnika. Nadal jednak stanowi wyjątek od reguły, że zobowiązania podatkowe należy regulować w ustalonym terminie.
