Ulga na złe długi dotyczy należności nieściągalnych; jest mechanizmem pozwalającym podatnikom skorygować podatek dochodowy w przypadku należności, które nie zostały uregulowane przez kontrahenta. W Polsce jest stosowana zarówno w podatku VAT, jak i podatkach dochodowych – podatku dochodowym od osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą (PIT) i w podatku dochodowym od osób prawnych (CIT). W artykule omawiamy, jak powinna zostać wykazana ulga na złe długi w zeznaniu rocznym.
Ulga na złe długi – na czym polega?
Korekta podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi jest uzależniona od tego, czy podatnik jest wierzycielem, czy dłużnikiem i przebiega na dwa sposoby:
- zmniejszenie kosztów (dla dłużnika) – jeśli dłużnik nie uregulował należności, musi odpowiednio zmniejszyć koszty uzyskania przychodów; korekta podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi w przypadku dłużnika jest obligatoryjną czynnością;
- zmniejszenie przychodów (dla wierzyciela) – jeśli należność nie została uregulowana, wierzyciel ma prawo zmniejszyć przychody o jej wartość; korekta podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi w przypadku wierzyciela jest uprawnieniem, wierzyciel może, ale nie musi dokonywać korekty związanej z ulgą na złe długi.
Zmniejszania lub zwiększania podstawy opodatkowania z tytułu ulgi na złe długi można dokonać w trakcie roku podatkowego, a więc na etapie ustalania wysokości zaliczek na podatek dochodowy lub w zeznaniu rocznym.
Ulga na złe długi w zeznaniu rocznym
Korekty z tytułu ulgi na złe długi podatnik może dokonać w podatkowym w zeznaniu rocznym. Korekta podstawy opodatkowania w związku z zastosowaniem ulgi na złe długi przez osoby prawne dokonywana jest w zeznaniu rocznym CIT-8, a przez osoby fizyczne – w zeznaniu rocznym PIT-36/PIT-36L. Zasady rozliczenia ulgi na złe długi w zeznaniu rocznym zostały określone w art. 26i ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych / art. 18f ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych.
Podstawa obliczenia podatku ustalona zgodnie z przepisami ustaw o podatku dochodowym:
- może być zmniejszona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
- podlega zwiększeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
W konsekwencji oznacza to, że niezapłacona faktura kosztowa, gdy od terminu jej płatności upłynęło 90 dni, nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów nabywcy (dłużnika); kwota niezapłaconej faktury kosztowej zwiększy wówczas podstawę opodatkowania u nabywcy. W razie upływu 90 dni od terminu płatności faktury, sprzedawca ma natomiast możliwość zmniejszenia podstawy opodatkowania o kwotę niezapłaconej faktury sprzedaży, dzięki czemu „odzyska” zapłacony podatek dochodowy. Przy czym odpowiedniego zmniejszenia lub zwiększenia podstawy opodatkowania w zależności od tego, czy podatnik jest wierzycielem, czy dłużnikiem, dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
Jeżeli podatnik poniósł stratę ze źródła, z którym związana jest transakcja handlowa w rozumieniu ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, kwota straty:
- może być zwiększona o zaliczaną do przychodów należnych wartość wierzytelności o zapłatę świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, która nie została uregulowana lub zbyta, przy czym zwiększenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie;
- podlega zmniejszeniu o zaliczaną do kosztów uzyskania przychodów wartość zobowiązania do zapłaty świadczenia pieniężnego w rozumieniu art. 4 pkt 1a ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom, które nie zostało uregulowane, przy czym zmniejszenia dokonuje się w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym upłynęło 90 dni od dnia upływu terminu zapłaty określonego na fakturze (rachunku) lub w umowie.
Oznacza to, że jeżeli podatnik, który zamierza (dobrowolnie lub obligatoryjnie) dokonać korekty z tytułu ulgi na złe długi, poniósł stratę za dany rok podatkowy, to korekcie w związku z ulgą na złe długi polega wówczas poniesiona strata. Jej kwota podlega odpowiednio zwiększeniu po stronie wierzyciela lub zmniejszeniu po stronie dłużnika.
W ramach Polskiego Ładu 3.0 uchylono art. 26i ust. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych / art. 18f ust. 19 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, likwidując w ten sposób załączniki PIT/WZ i PIT/WZR dołączane do deklaracji PIT-36/PIT36L i PIT-28 / CIT-WZ dołączany do deklaracji CIT-8.
