Podatnicy prowadzący działalność gospodarczą po spełnieniu ustawowych warunków mogą w danym roku podatkowym opłacać ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Jednak zaistnienie pewnych okoliczności może spowodować w trakcie roku podatkowego utratę prawa do opodatkowania w ten wybrany przez podatnika sposób.
Podatnicy, którzy dla opodatkowania przychodów uzyskiwanych z działalności gospodarczej stosują tzw. ryczałt ewidencjonowany, mogą utracić prawo do korzystania z opodatkowania w tej formie, gdy osiągną w całości lub w części przychody z tytułu:
- prowadzenia aptek,
- działalności w zakresie udzielania pożyczek pod zastaw (prowadzenie lombardów),
- działalności w zakresie kupna i sprzedaży wartości dewizowych,
- prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej w zakresie wolnych zawodów innych niż określone w art. 4 ust. 1 pkt 11 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…),
- świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 2 do ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…),
- działalności w zakresie handlu częściami i akcesoriami do pojazdów mechanicznych,
- wytwarzania wyrobów opodatkowanych podatkiem akcyzowym, na podstawie odrębnych przepisów, z wyjątkiem wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii.
Ponadto podatnik prowadzący działalność samodzielnie lub w formie spółki utraci prawo do ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, gdy uzyska z tej działalności przychody ze sprzedaży towarów handlowych lub wyrobów lub ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub wykonywał lub wykonuje w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy.
W razie zaistnienia wskazanych okoliczności u podatnika dochodzi do zmiany formy opodatkowania w trakcie roku podatkowego. Wówczas znajduje zastosowanie art. 22 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…). W myśl tego przepisu w takiej sytuacji, poczynając od dnia, w którym nastąpiła utrata tych warunków, podatnik powinien zaprowadzić właściwe księgi (chyba że jest zwolniony z tego obowiązku) i opłacać podatek dochodowy według skali podatkowej.
Z kolei stosownie do art. 22 ust. 2 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (…), jako podatnik podlegający za część roku opodatkowaniu według skali podatkowej musi przyjąć za podstawę określenia podatku dochodowego dochód osiągnięty po utracie warunków do opodatkowania w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych. Od tego dnia osiągnięte przychody oraz poniesione koszty uzyskania przychodów będzie miał obowiązek ewidencjonować w podatkowej księdze przychodów i rozchodów. Zarówno te przychody, jak i koszty, będą podlegały rozliczeniu w zeznaniu podatkowym PIT-36. Z kolei przychody uzyskane przed dniem utraty ryczałtu podatnik wykaże po zakończeniu roku podatkowego w PIT-28. W efekcie podatnik za rok podatkowy, w trakcie którego utraci prawo do ryczałtu, złoży dwa zeznania podatkowe: PIT-28 i PIT-36. Aby uniknąć sytuacji, w której naczelnik urzędu skarbowego wezwie podatnika do wyjaśnienia powodu sporządzenia zarówno zeznania PIT-36, jak i PIT-28, warto wcześniej złożyć w urzędzie skarbowym pisemne wyjaśnienie przyczyn takiego stanu rzeczy ze wskazaniem na zaistnienie okoliczności w trakcie roku podatkowego powodujących u podatnika zmianę tzw. ryczałtu ewidencjonowanego na opodatkowanie według skali podatkowej.
Podatnik ma obowiązek sporządzenia spisu z natury na dzień utraty prawa do opłacania ryczałtu ewidencjonowanego, aby mógł ustalić dochód za okres po utracie ryczałtu do końca roku zgodnie z art. 24 ust. 2 ustawy o pdof (Dz. U. Z 2018 r. poz. 1509 ze zm.). Stosownie do tego przepisu u podatników osiągających dochody z działalności gospodarczej i prowadzących księgi przychodów i rozchodów dochodem z działalności jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 a kosztami uzyskania powiększona lub pomniejszona o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych, braków i odpadków. Sporządzony spis z natury podatnik powinien wpisać do założonej księgi przychodów i rozchodów.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 20.11.1998r. o zryczałtowanym podatku dochodowym ..(Dz. U. z 2019r. poz. 43)
Gazeta Podatkowa nr 45 (1607) z dnia 6.06.2019
