Obecnie opodatkowaniu VAT podlega sprzedaż samochodów wykorzystywanych do działalności opodatkowanej i to bez względu na to, że podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy jego nabyciu. Dlatego też niekiedy warto rozważyć czy dla podatnika nie będzie korzystniejsze wycofanie takiego pojazdu z działalności gospodarczej.
Przedsiębiorcy zatem mają prawo do wycofania samochodu firmowego na cele prywatne. Na gruncie PIT samo przekazanie pojazdu nie rodzi żadnych zobowiązań podatkowych. Inaczej natomiast będzie z podatkiem VAT. Są bowiem sytuacje, w których przedsiębiorca musi się przygotować na jego zapłatę.
Kiedy nieodpłatne przekazanie podlega VAT?
Generalnie opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Z odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu podatkiem VAT, zrównano nieodpłatne przekazania, pod warunkiem, że podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT przy nabyciu tych towarów. Jak wynika bowiem z art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, opodatkowaniu tym podatkiem podlega nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika oraz wszelkie inne darowizny, jeżeli podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do odliczenia podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów bądź ich części składowych.
Gdy podatnik przy nabyciu pojazdu samochodowego na potrzeby działalności odliczył tylko 50%, podatnik zobowiązany jest do opodatkowania tej czynności 23% stawką VAT. Należy przy tym pamiętać, że w takim przypadku podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia – koszt wytworzenia, określone w momencie nieodpłatnego przekazania samochodu (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Jest to więc wartość rynkowa pojazdu ustalona na dzień jego przekazania, bez względu na to, za jaką kwotę został on kupiony (wykupiony z leasingu).
Z uwagi na fakt, że nieodpłatne przekazanie pojazdu, od zakupu którego przysługiwało prawo do odliczenia VAT, zostało opodatkowane podatkiem VAT, można uznać że czynność ta na gruncie podatku VAT została zrównana z odpłatną dostawą towaru na terytorium kraju. W związku z tym przy tego typu czynności podatnik może skorzystać z systemu korekt, o którym mowa w art. 90b ustawy o VAT (jeżeli przy nabyciu pojazdu przysługiwało mu częściowe prawo do odliczenia VAT).
Zatem jeśli wycofanie samochodu wykorzystywanego do celów mieszanych, nastąpi w okresie trwania korekty należy uznać, że nastąpiła zmiana przeznaczenia pojazdu z wykorzystywanego do celów mieszanych na wykorzystywany wyłącznie do celów działalności. W związku z tym podatnik w tej sytuacji ma prawo do skorygowania podatku VAT naliczonego, którego nie odliczył przy nabyciu pojazdu. Ponieważ od pojazdów wykorzystywanych do celów mieszanych (służbowych oraz prywatnych) obecnie przysługuje prawo do odliczenia 50% VAT.
Jak wynika z art. 90B ustawy o VAT, okres korekty tj. przed upływem 60 miesięcy, licząc od miesiąca zakupu (gdy wartość samochodu przekracza 15.000 zł) lub przed upływem 12 miesięcy, licząc od miesiąca nabycia (w przypadku gdy wartość pojazdu nie przekracza 15.000 zł).
Jeśli przekazanie nastąpi po upływie wyżej wymienionych terminów, prawo do skorzystania z korekty nie przysługuje.
Wartość o jaką można skorygować podatek VAT, ustala się poprzez przemnożenie wartości nieodliczonego podatku przypadającego na jeden miesiąc okresu trwania korekty przez ilość dni pozostających do końca trwania okresu korekty.
Korekty dokonuje się w deklaracji za okres rozliczeniowy, w którym nastąpiła zmiana przeznaczenia pojazdu. Skorzystanie z korekty w tym przypadku jest dobrowolne i zależy od decyzji podatnika.
Co jednak w przypadku, gdy w czasie użytkowania pojazdu do samochodu zakupiono części składowe, od których odliczono VAT?
To pytanie powinno budzić wątpliwości. Przedsiębiorca mógł bowiem po wprowadzeniu samochodu do ewidencji środków trwałych dokonywać jego napraw. W tej sytuacji wycofanie samochodu osobowego może rodzić obowiązek naliczenia podatku VAT, przy spełnieniu określonych warunków.
Na początku należy ocenić czym w ogóle są części składowe. Tutaj trzeba się odnieść do zapisów art. 47 Kodeksu cywilnego, zgodnie z którymi częścią składową rzeczy określa się wszystko, co nie może być od niej odłączone bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego. Do części składowych można zaliczyć np. silnik, akumulator czy opony.
Następnie należy ocenić czy zamontowane części, w chwili przekazania pojazdu na cele osobiste, mają trwały wpływ na wzrost wartości tego samochodu. Zdaniem MF silnik może powodować wzrost wartości, natomiast elementy jak akumulator lub opony, tylko w przypadku gdy wartość samochodu jest niska.
W ostatnim kroku podatnik powinien określić czy faktycznie zakupił części czy też tylko usługę naprawy/ wymiany w warsztacie samochodowym, w ramach której zamontowano nowe części. W tym drugim przypadku bowiem nie będzie miał miejsca obowiązek naliczenia podatku VAT.
Podsumowując, w przypadku zakupu samochodu firmowego bez prawa do odliczenia VAT obowiązek opodatkowania przekazania pojazdu na cele osobiste będzie występował tylko wtedy, gdy zostaną zakupione części składowe, od których odliczono podatek VAT, a ich zakup spowoduje trwały wzrost wartości samochodu.
Wycofanie samochodu osobowego z firmy bez odliczenia VAT
Inaczej będzie kiedy przedsiębiorca nie posiadał prawa do odliczenia podatku, np. poprzez zakup samochodu od osoby fizycznej na umowę, bądź fakturę marża. Wtedy przekazanie takiego pojazdu będzie zwolnione z obowiązku opodatkowania jeśli w okresie użytkowania pojazdu w firmie podatnik nie miał prawa do odliczenia w całości lub w części podatku VAT od zakupu pojazdu lub istotnych części składowych pojazdu.