Podmioty gospodarcze, które w prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystują samochody osobowe na podstawie umowy leasingu, podejmują niekiedy decyzję o sprzedaży tych samochodów od razu po wykupie z leasingu. W artykule tym omawiamy wybrane zagadnienia związane z ww. zdarzeniem (zakładając, że sprzedaż nastąpiła na rzecz podmiotu niepowiązanego). W artykule przyjęto, że umowa leasingu stanowi leasing operacyjny zarówno dla celów podatkowych, jak i bilansowych.
Rozliczenie sprzedaży samochodu wykupionego z leasingu – dla celów VAT
Wykup samochodu z leasingu
W pierwszej kolejności należy wskazać, że dla celów VAT umowa leasingu operacyjnego jest uznawana za świadczenie usługi na rzecz leasingobiorcy przez leasingodawcę. Odrębną czynnością od samego leasingu jest wykup leasingowanego samochodu osobowego. W tym przypadku mamy do czynienia z dostawą towaru po stronie dotychczasowego leasingodawcy, a po stronie dotychczasowego leasingobiorcy jest to zakup towaru.
W ustawie o VAT nie ma regulacji, które w sposób szczególny odnosiłyby się do odliczania VAT od wykupu samochodu osobowego z leasingu operacyjnego. Stosuje się tu zatem te same zasady, jak przy „zwykłym” zakupie samochodu osobowego.
Przypomnijmy, że zgodnie z zasadą ogólną podatnicy mogą odliczyć VAT od nabytych towarów w takim zakresie, w jakim te towary są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń i wyłączeń). Należy mieć przy tym na uwadze, że od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony, a więc m.in. od wydatków związanych z samochodami osobowymi, podatnicy mogą odliczać zasadniczo 50% kwoty VAT wynikającej z faktury dokumentującej te wydatki (przyjmuje się bowiem, że taki samochód jest wykorzystywany nie tylko do celów służbowych, ale także np. do celów prywatnych pracowników, przedsiębiorcy, wspólników, czy innych osób). Do wydatków związanych z ww. pojazdami „objętych” ww. limitem 50% zalicza się m.in. wydatki na nabycie tych pojazdów, a więc również wydatki na ich wykup z leasingu.
Zaznaczamy, że podatnicy mogą odliczać VAT od wydatków związanych z ww. pojazdami w 100%, pod warunkiem że samochody te są wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika i spełnione są dodatkowe warunki, tj. sposób wykorzystywania pojazdu przez podatnika, zwłaszcza określony w ustalonych przez niego zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną dla tych pojazdów ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą. Ponadto, aby podatnik mógł odliczyć 100% VAT od ww. wydatków, musi on także złożyć naczelnikowi urzędu skarbowego informację o wykorzystywaniu samochodu osobowego wyłącznie do celów firmowych (informację tę składa się na druku VAT-26, do 25. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym podatnik poniesie pierwszy wydatek na ten pojazd, nie później jednak niż w dniu przesłania JPK_VAT).
UWAGA! Obowiązek prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu – w celu odliczenia 100% VAT od wydatków związanych z samochodami osobowymi – nie dotyczy pojazdów przeznaczonych wyłącznie do odprzedaży, najmu, dzierżawy itp., jeżeli czynności te stanowią przedmiot działalności podatnika (art. 86a ust. 5 ustawy o VAT).
Kierując się literalnym brzmieniem ww. przepisu należałoby uznać, że pomimo tego, iż samochód osobowy wykupiony z leasingu do majątku firmowego nie będzie wcale „używany” w prowadzonej działalności (gdyż będzie stanowił towar handlowy przeznaczony do sprzedaży), to bez zaprowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu oraz złożenia do naczelnika urzędu skarbowego informacji VAT-26, podatnik nie może odliczyć 100% VAT z faktury dokumentującej wykup tego pojazdu z leasingu (jeżeli podatnik nie trudni się sprzedażą/najmem pojazdów). Jednak w ostatnim czasie pojawiło się korzystne stanowisko organów podatkowych w zakresie odliczania VAT od wykupu z leasingu samochodu osobowego przeznaczonego do sprzedaży. Przykładowo Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 17 marca 2025 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.74.2025.1.AKR uznał, że podatnik może odliczyć 100% VAT od wykupu samochodu osobowego z leasingu bez prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu i złożenia VAT-26, pomimo iż przedmiotem działalności podatnika nie jest odprzedaż samochodów. Takie stanowisko organ podatkowy zajął odnosząc się do sytuacji, w której ww. samochód był zaparkowany na parkingu, a sprzedaż samochodu nastąpiła następnego dnia po wykupie z leasingu. Zdaniem organu podatkowego, w tym przypadku nie ma znaczenia, że przedmiotem działalności nie jest odprzedaż samochodów, gdyż istotne jest faktyczne zadysponowanie konkretnym pojazdem, a nie okoliczność posiadania wpisów o zakresie prowadzonej działalności. Podobnie wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 14 czerwca 2024 r., nr 0111-KDIB3-1.4012.168.2024.1.ICZ.
Zaznaczamy, że interpretacje te zostały wydane w indywidualnych sprawach i nie wiadomo, czy równie korzystne stanowisko zajmie właściwy dla podatnika organ podatkowy.
Dodajmy, że podatnik będzie mógł odliczyć VAT z faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu operacyjnego zasadniczo w rozliczeniu za okres, w którym otrzyma fakturę dokumentującą ten wykup. Gdyby podatnik nie odliczył VAT od ww. wykupu w „podstawowym” okresie, to mógłby tego dokonać w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych (jeżeli podatnik rozlicza VAT miesięcznie) lub za jeden z dwóch następnych okresów rozliczeniowych (jeżeli podatnik rozlicza VAT kwartalnie) albo przez odpowiednią korektę deklaracji.
Powyższe dotyczy zarówno sytuacji, gdy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia 50% VAT, jak i 100% VAT.
Wspomnijmy, że gdyby podatnik wykupił samochód osobowy do majątku prywatnego, to nie przysługiwałoby mu prawo do odliczenia VAT od tego wykupu, ze względu na brak związku zakupu z działalnością gospodarczą i czynnościami opodatkowanymi.
Sprzedaż samochodu osobowego wykupionego z leasingu operacyjnego
W przypadku sprzedaży samochodu osobowego, wykupionego z leasingu operacyjnego do majątku firmowego, sprzedaż taka podlega opodatkowaniu VAT niezależnie od tego, czy od ww. wykupu podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT w 50% czy w całości (tj. w 100%). Obowiązek podatkowy w VAT z tytułu sprzedaży tego samochodu powstaje generalnie z chwilą dokonania dostawy tego towaru, a jeśli wcześniej podatnik (dotychczasowy leasingobiorca) otrzymał zapłatę lub jej część (zaliczkę, przedpłatę), to obowiązek podatkowy powstał w dacie otrzymania tej zapłaty, w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT). Faktura dokumentująca ww. sprzedaż jest wystawiana na zasadach ogólnych, tj. nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy samochodu (otrzymano przed dokonaniem dostawy całość lub część zapłaty od nabywcy), nie wcześniej niż 60 dni przed dokonaniem dostawy (otrzymaniem przed dokonaniem dostawy całości lub części zapłaty).
W przypadku sprzedaży samochodu osobowego na rzecz osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, sprzedaż taka nie musi być dokumentowana fakturą. Dokumentuje się ją generalnie paragonem. Jeśli jednak taka osoba wystąpi z żądaniem wystawienia faktury w terminie 3 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym dostarczono towar (tu: samochód) lub otrzymano całość lub część zapłaty, to sprzedawca ma obowiązek wystawić fakturę (art. 106b ust. 3 ustawy o VAT). W praktyce jednak taka faktura jest wystawiana ze względu na konieczność przerejestrowania samochodu na nowego właściciela.
Możliwość „odzyskania” części nieodliczonej kwoty VAT od wykupu
Gdyby podatnik odliczył 50% kwoty VAT naliczonego od wykupu samochodu osobowego z leasingu, to może on „odzyskać” nieodliczony VAT (lub jego część) od tego wykupu, jeśli jego sprzedaż następuje w tzw. okresie korekty. Przypomnijmy, że okres korekty wynosi (art. 90b ustawy o VAT):
- 60 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym wykupiono samochód z leasingu – gdy wartość początkowa samochodu przekracza 15.000 zł,
- 12 miesięcy, licząc od miesiąca, w którym wykupiono samochód z leasingu – gdy wartość początkowa samochodu nie przekracza 15.000 zł.
Przedmiotowej korekty dokonuje się w deklaracji VAT za okres rozliczeniowy (miesiąc/kwartał), w którym sprzedano samochód w kwocie proporcjonalnej do pozostałego okresu korekty.
W sytuacji gdy podatnik sprzeda samochód osobowy w tym samym miesiącu, w którym wykupił go z leasingu, to „odzyska” – poprzez korektę – cały VAT, którego nie odliczył „pierwotnie” od tego wykupu (tj. pozostałe 50% kwoty VAT). W ostatecznym rozrachunku podatnik odliczy w ten sposób całą kwotę VAT naliczonego.
Oczywiście podatnik nie będzie „odzyskiwał” części odliczonego VAT, jeśli – zgodnie z przedstawionym wyżej stanowiskiem organów podatkowych – odliczy od razu cały VAT z faktury dokumentującej wykup samochodu osobowego z leasingu.
Zaznaczamy, że na powyższe odliczenie VAT od wykupu samochodu osobowego z leasingu oraz jego sprzedaż nie wpływa to, czy samochód osobowy był przed wykupem wykorzystywany na podstawie umowy leasingu wyłącznie do celów służbowych, czy do tzw. celów mieszanych.
Źródło: Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno-Finansowych nr 15 z dnia 20.05.2025
